گناه شناسی

حضرت امیرالمؤمنین علی ‏علیه ‏السلام:

اِسْتَعیذُوا بِاللّهِ مِنْ سَکْرَةِ الْغِنى، فَاِنَّ لَهُ سَکْرَةً بَعیدَةَ الْإفاقَةِ.

از مستىِ ثروت، به خداوند پناه ببرید، چرا که براى ثروتمندى، یک نوع سرمستى‏‎ هست که دیر به هوش مى‎‏آید.

غررالحکم، ج 2ص 662.

حضرت امیرالمؤمنین علی ‏علیه ‏السلام:

اِنَّما لَکَ مِنْ مالِکَ ما قَدَّمْتَهُ لِآخِرَتِکَ، وَما اَخَّرْتَهُ فَلِلْوارِثِ.

تنها بهره تو از دارایى‎‏ات، همان مقدار است که براى آخرت خود پیش فرستاده‎‏اى، و آنچه را که تأخیر بیندازى و به جا گذارى، سهم وارث است.

غرر الحکم و درر الکلم، ص: 276

حضرت امیرالمؤمنین علی ‏علیه ‏السلام:

لَیْسَ لِأَحَدٍ مِنْ دُنیاهُ اِلاّ ما اَنْفَقَهُ عَلى اُخْراهُ.

هیچ کس را بهره‏‎اى از دنیایش نیست، جز همان مقدار که آن را خرج آخرتش مى‏‎کند.

غررالحکم، ج 5، ص 87.

خیرى کن اى فلان و غنیمت شمار عمر

زان پیشتر که بانگ برآید، فلان نماند!

سعدى

امام رضا(علیه السلام):

 لا یُجْمَعُ الْمالُ إلاّ بِخَمْسِ خِصال: بِبُخْل شَدید، وَ أمَل طَویل، وَ حِرص غالِب، وَ قَطیعَهِ الرَّحِمِ، وَ إیثارِ الدُّنْیا عَلَى الْآخِرَهِ.
ثروت، انباشته نمى گردد مگر با یکى از پنج خصلت:
بخیل بودن، آرزوى طول و دراز داشتن، حریص بر دنیا بودن، قطع صله رحم کردن، آخرت را فداى دنیا کردن.

وسائل الشّیعه: ج 21، ص 561، ح 27873.

شرح حدیث:

سؤال: چه کنیم تا در دنیا راحت زندگى کنیم؟

پاسخ: قرآن مى‏فرماید:«لِکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ» (حدید/23) آن گونه باشید که اگر چیزى را از دست دادید، تأسّف نخورید و اگر چیزى به شما دادند، شاد نشوید. راستى آیا مى‏شود انسان اینگونه متعادل باشد که دادن‏ها و گرفتن‏ها در او اثرى نگذارد؟

کارمند بانک، یک روز مسئول دریافت پول مردم مى‏شود و روز دیگر مسئول پرداخت پول به مردم مى‏شود. نه آن روزى که پول مى‏گیرد خوشحال است و نه آن روزى که مى‏پردازد، ناراحت. زیرا او مى‏داند هر دو روز، امانتدارى بیش نبوده است.

مثالى دیگر:

براى لاستیک تراکتور، حرکت در زمین هموار و غیر هموار یکسان است، ولى براى لاستیک دوچرخه، تفاوت دارد.

نشستن و برخاستن یک گنجشک، روى شاخه گل اثر مى‏گذارد ولى روى درخت تنومند، اثر چندانى ندارد.

آرى، انسان‏هاى بزرگ به خاطر سعه صدرى که دارند، مسایل جزئى در روح آنان اثر چندانى ندارد.

امام حسین علیه السلام ظهر عاشورا در برابر دهها تیر که به سویش رها شد و دهها داغى که دید، نمازِ با حال و خشوعى خواند، در حالى که کوچک‏ترین حرکت، ما را از نماز یا خشوع باز مى‏دارد.

پرسش هاى مهم، پاسخ هاى کوتاه(تمثیلات)، ص: 28

امام على علیه ‏السلام :

اَلْحِلْمُ غِطاءٌ ساتِرٌ وَالْعَقْلُ حِسامٌ قاطِعٌ، فَاسْتُرْ خَلَلَ خَلْقِکَ بِحِلْمِکَ وَقاتِلْ هَواکَ بِعَقْلِکَ؛

بردبارى پرده ‏اى پوشاننده و عقل شمشیرى برنده است، پس عیبهاى اخلاقى خود را با بردبارى بپوشان و با عقلت به جنگ هوا و هوست برخیز.

 نهج ‏البلاغه، حکمت ۴۲۴.

حضرت امام صادق (علیه السلام):

اِذا اَرادَ اللُه بِعَبْدٍ خَیْراً زَهَّدَهُ فِی الدُّنْیا وَ فَقَّهَهُ فِی الدّینِ وَ بَصَّرَهُ عُیُوبَها وَ مَنْ اُوتِیَهُنَّ فَقَدْ اُوتِیَ خَیْرَ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ[1]
آنگاه که خداوند به بنده­ای اراده خیر بکند، او را از دلبستگی و وابستگی به دنیا نجات می دهد و به معارف دینی آشنا و عالم می گرداند و به عیوب دنیا آشنا و بینا می کند. هرکس که خداوند این سه خصلت را به او داده است، تمام خیر دنیا و آخرت را به او عطا کرده است.
شرح: اراده خیرالهی نسبت به بنده این است که به وسیله امدادهای غیبیِ خود، او را کمک و یاری می کند و نمی گذارد که او دلبستگی و تعلق شدید به دنیا پیدا کند. زهد، به معنای عدم دلبستگی و تعلّق به دنیا می باشد که امر درونی و قلبی است و این در صورتی حاصل می شود که انسان بخواهد و کمک الهی شامل او گردد. والا انسان به تنهایی و بدون امداد الهی نمی تواند زهد به معنای واقعی را برای خود کسب کند. انسان زاهد این طور نیست که چیزی در دنیا ندارد و یا کسی را دوست ندارد. بلکه دوستی او برای خداوند است و اگر مال و مقامی دارد به آنها وابسته نبوده و بلکه بی­‌رغبت می‌باشد. آنها را برای خدا می خواهد و در راه خدا هم مصرف می‌کند.

امام على علیه ‏السلام :

لَیْسَ الْخَیْرُ اَنْ یَکْثُرَ مالُکَ وَوَلَدُکَ، وَلکِنَّ الْخَیْرَ اَنْ یَکْثُرَ عِلْمُکَ وَ یَعْظُمَ حِلْمُکَ؛

خیر آن نیست که ثروت و فرزندانت زیاد شود، بلکه خیر آن است که دانشت بسیار و بردباریت افزون گردد.

نهج البلاغه، حکمت ۹۴.

امام صادق علیه السلام:

إنَّ النَّهارَ إذا جاءَ قالَ: یَابْنَ آدَم، أعْجِلْ فی یَوْمِکَ هذا خَیْراً، أشْهَدُ لَکَ بِهِ عِنْدَ رَبِّکَ یَوْمَ الْقیامَةِ، فَإنّی لَمْ آتِکَ فیما مَضی وَلاآتیکَ فیما بَقِیَ، فَإذا جاءَاللَّیْلُ قالَ مِثْلُ ذلِکَ.

 هنگامی که روز فرا رسد گوید: تا می توانی در این روز از کارهای خیر انجام بده که من در قیامت در پیشگاه خداوند شهادت می دهم و بدان که من قبلاً در اختیار تو نبودم و در آینده نیز پیش تو باقی نخواهم ماند. همچنین هنگامی که شب فرارسد چنین زبان حالی را خواهد داشت.

وسائل الشیعة: ج 16 ص 93 ح 2.

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

ماصانَ الأعراضَ کَالإعراضِ عَنِ الدُّنیا وَ سُوءِ الأَغراض.

برای حفظ شأن و آبرو چیزی بهتر از پشت پا زدن به علائق دنیا و دست کشیدن از اهداف شوم و انحرافی وجود ندارد.

(فهرست غرر، ص ۲۴۲)