گناه شناسی

سؤال: نسبت به افراد کافر و فاسق، چگونه بنگریم؟

پاسخ: در حدیث مى‏خوانیم:

«مَن ذهب انّ له على الآخر فضلًا فهو من المستکبرین» (بحار، ج 70، ص 226)

هر کس خودش را بهتر از دیگران بداند، مستکبر است.

آرى، چون عاقبت افراد را نمى‎‏دانیم، نباید قضاوت عجولانه کنیم. چه بسا افراد فاسق که مؤمن و افراد مؤمنى که بد عاقبت مى‎‏شوند.

امام صادق علیه السلام در بیان حدیث فوق فرمود: ساحرانى که در تمام عمر منحرف بودند، با دیدن معجزه موسى علیه السلام، در یک لحظه ایمان آوردند و تمام تهدیدات فرعون را ناچیز و نادیده گرفتند. شیطان با شش هزار سال عبادت منحرف شد، ولى حُرّ و زُهیر در کربلا سعادتمند شدند.

بنابراین کسانى که در راه هستند، نباید مغرور شوند، زیرا ممکن است از راه خارج شوند.

پرسش هاى مهم، پاسخ هاى کوتاه(تمثیلات)، ص: 50

امام جعفرصادق (علیه‌السلام):

مَن رَوی مُؤْمِنٍ رِوایَةً یُریُدبِها شَینَهُ وَ حَدْمَ مُروُءَ تِهِ لِیَسقُطَ مِن أَعیُنِ النّاسِ، اَخرَجَهُ اللهُ عَزَّ وجَلَّ مِن وِلایَتِهِ الی وِلایَةِ الشّیطانِ.

هرکس داستانی نقل کند و قصدش ظاهر ساختن بدی‌ها و ریختن آبروی مؤمنی باشد و بخواهد او را از چشم مردم بیندازد خداوند متعال ولایت خود را از او برمی‌دارد و ولایت شیطان را جایگزین آن می‌نماید.

(ثواب و عقاب‌الاعمال، ص ۵۴۷)

همه انسانها بطور یکسان و به یک شکل در معرض معصیت نیستند،  بلکه هر کس که تکلیفی به صورت «انجامِ کاری» (واجب) یا «ترکِ کاری» (حرام) بر او متوجه است، از ناحیه آن تکلیف، در معرض نافرمانی و معصیت است.

بنابراین زمینه‌ها و ابعاد معصیت ـ یعنی: «ترکِ واجب» و «انجامِ حرام» ـ نیز برای افراد، متفاوت است.

نتیجه آنکه: دامنة فریضه «توبه» ـ «توبه از معصیت»، «توبه از ترکِ واجب و فعلِ حرام»ـ نیز برای افراد یکسان نبوده و بسیار متفاوت است.

برای شناختِ بهترِ «توبه» و «قلمرو و دامنة فریضة توبه»، باید «واجبات» و «محرّمات» را خوب بشناسیم.

برخی واجبات عمومی است ولی بسیاری از واجبات اختصاص به افرادی خاصّ دارد  و  بر حسب زمان، مکان و موقعیّت و توان افراد و وضع اجتماع و اوضاع مسلمین متفاوت است. یعنی یک فرد معین، در زمانِ خاصّی، ممکن است، دارای تکلیفی باشد، که در زمانهای دیگر آن تکلیف را ندارد. یا اینکه کسی دارای توانی است که به جهت داشتن آن توان، تکلیف بر عهدة اوست (مثل برخی متخصّصین) اما فرد دیگر که دارای آن توان نیست و بلکه زمینه برای کسب آن توان برای او فراهم نبوده است آن تکلیف را ندارد، و همینطور بسیاری از تکالیف که تابع متغیرهای مختلف است، برحسب تغییرِ آنها، متفاوت خواهد بود. و در محرَّمات نیز همینگونه است.

مثال برای واجبات عمومی

پاسخ اجمالی:

هر معصیت و گناهی اطاعتِ غیر خداست، اطاعت شیاطین انس و جن، و اطاعت خواهش نفس، و هوای دل.

« أَ فَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ ...» جاثیه 23.

آیا تعجب از کار آنکس نمی‌کنی که هوای نفس خویش را «الهه» و «معبود» گرفته است؟

« أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنِی آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ» یس60.

ای فرزندان آدم، آیا از شما پیمان نگرفتیم که شیطان را «عبادت» و «بندگی» نکنید. بی‌تردید او برای شما دشمنی آشکار است.

پاسخ تفصیلی:

اطاعت خدا، سیر در صراط مستقیم الهی است و نزدیک شدن به مقصود. هرگونه انحراف از طاعت الهی، اطاعت دیگرانی است که بیراهه‌ها را در مقابل انسان به جلوه در می‌آورند. آنچه دیگران به عنوانِ «راه» نشان می‌دهند، سرابی بیش نیست که انسان را از سعادت نهائی خویش و طریق آن، باز می‌دارد و او را تا دل شوره‌زارها می‌کشاند. تمام نیروها و توان انسان را تلف می‌کند و در آخر، «اوست» و «عطش» و «حرارت جانسوز» و «منظرة سراب در مقابل» و «افتادنِ از پا و حسرت و هلاکت».

شرح حدیث:

نوشته ذیل مربوط است به جلسه درس اخلاق آیت‌الله روح‌الله قرهی با موضوع «ریا؛ درمان وسوسه، پناه‌بردن به پروردگار عالم است» که در مهدیه القائم المنتظر (عج) شهرک حکیمیه در سال 1391 برگزار شده است:

وسوسه ریا

آنچه که انبیاء عظام، اولیاء و خصّیصین حضرت حقّ، تبیین فرموده‌اند، این است که عمل انسان یک طرف امّا حفظ عمل، سنگین‌تر و سخت‌تر است.

یعنی عمل، ولو عمل صالح باشد - که طبعاً عمل صالح حتماً نکاتی را دارد و عباد صالحین پروردگار عالم، آن بندگانی هستند که در عملشان، خدشه و خدعه‌ای نیست که فرمودند: خدعه، یعنی عمل برای غیر خدا؛ یعنی ریا - امّا مهمتر از این عمل، حفظ عمل است.

در باب وسواس شیطان لعین و رجیم بیان شده است که او هر کسی را به نوعی وسوسه می‌کند؛ یک نوع از وسوسه شیطان این است که سبب می‌شود انسان، عملش را باطل کند؛ آن هم به این که یا به آن عمل فخر کند و یا این که از ترس ریا، آن عمل را رها کند.

امام صادق (علیه اسلام)  مى‏‎فرمایند:

وَ هَبَطَ إِبْلِیسُ وَ لَا زَوْجَةَ لَهُ وَ هَبَطَتِ الْحَیَّةُ وَ لَا زَوْجَ لَهَا فَکَانَ أَوَّلَ مَنْ یَلُوطُ بِنَفْسِهِ إِبْلِیسُ فَکَانَتْ ذُرِّیَّتُهُ مِنْ نَفْسِهِ وَ کَذَلِکَ الْحَیَّةُ

ابلیس هنگامى که به زمین هبوط کرد صاحب همسرى نبود و او اولین کسى بود که به خود ارضایى پرداخت (تحت اللفظی: با خودش لواط کرد)، وضعیت مار نیز به همین منوال بود و ذریه آنها نیز اینگونه از او به وجود آمدند. (علل الشرایع- ص547 )

توجه:

با این وجود تولید مثل شیطان بدون جنس ماده و فقط از خودش خواهد بود.

جالب اینکه در مورد مارها هم تولید مثل بکر زائی وجود دارد.

به متن و تصویر ذیل توجه کنید:

این مار عجیب برای تولید مثل نیاز به نر ندارد!

سوال: چه دعایی هست که در خواب محتلم نشوم؟!

جواب :  هنگامی که برای خواب به رختخواب رفتید این دعا را بخوانید:

بسم الله الرحمن الرحیم
اَللَّهُمَّ اِنّی اَعوذُ بِکَ مِنَ الاِحتِلامِ وَ مِن سوءِ الاَحلامِ وَ مِن اَن یَتَلاعَبَ بِیَ الشَّیطانُ فِی الیَقظَةِ وَ المَنامِ.

 دعا از امیر مؤمنان علی علیه السلام.

منبع:

الکافی: ج 2 ص 536 ح 5 عن عبد اللّه بن میمون، کتاب من لا یحضره الفقیه: ج 1 ص 471 ح 1358 عن معاویة بن عمّار، مکارم الأخلاق: ج 2 ص 46 ح 2107، فلاح السائل: ص 483 ح 329 عن بکر بن محمّد وفیه «شرّ الأحلام» بدل «سوء الأحلام»، مصباح المتهجّد: ص 122 من دون إسنادٍ إلى أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام ولیس فیها «کان أمیر المؤمنین علیه السلام یقول»، بحار الأنوار: ج 76 ص 197

امام باقر علیه السلام : وقتى که نوح علیه السلام به درگاه پروردگار عز و جل قومش را نفرین کرد ، شیطان ـ که نفرین خدا بر او باد ـ نزد وى آمد و گفت : اى نوح! مرا در سه جا یاد کن؛ چرا که من در آن مکان ها نزدیک ترین حالت را به بندگان دارم : هنگامى که خشمگین شدى ، مرا یاد کن؛ هنگامى که میان دو نفر داورى مى کنى ، مرا یاد کن؛ و هنگامى که با زنى خلوت کردى و دیگرى با شما نیست ، مرا یاد کن .

حکمت نامه جوان،ص: 228

حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) :

 مَنْ‏ بَاتَ‏ سَکْرَانَ بَاتَ عَرُوساً لِلشَّیَاطِین‏!

« کسی که شب را در حالی که مست بوده به پایان برد، در واقع تا صبح عروس شیطان بوده است »

جامع الأخبار(للشعیری) ؛ ؛ ص149