گناه شناسی

امام صادق علیه السلام

إذا فَشَتْ أرْبَعَةٌ ظَهَرَتْ أرْبَعَةٌ: إذا فَشا الزِّنا کَثُرَتِ الزَّلازِلُ، وَ إذا اُمْسِکَتِ الزَّکاةُ هَلَکَتِ الْماشِیَةُ، وَ إذا جارَ الْحُکَّامُ فِی الْقَضاءِ اُمْسِکَ الْمَطَرُ مِنَ السَّماءِ، وَ إذا ظَفَرَتِ الذِّمَةُ نُصِرُ الْمُشْرِکُونَ عَلَی الْمُسْلِمینَ.

 هنگامی که چهار چیز در جامعه شایع و رایج گردد چهار نوع بلا و گرفتاری پدید آید:

چنانچه زنا رایج گردد زلزله و مرگ ناگهانی فراوان شود.

چنانچه زکات و خمسِ اموال پرداخت نشود حیوانات اهلی نابود شود.

اگر حاکمان جامعه و قُضات ستم و بی عدالتی نمایند باران رحمت خداوند نمی بارد.

و اگر اهل ذمّه تقویت شوند مشرکین بر مسلمین پیروز آیند.

وسائل الشیعة: ج 8 ص 13.

1. اگر سرزمین‌های مسلمین یا مرزهای مسلمین را دشمن فرا گیرد که از آن ترس بر کیان اسلام و مجتمع مسلمین است، دفاع به هر وسیله ممکن از بذل اموال و نفوس «واجب»[1]

2. دفاع برای تمام مکلَّفین، به هر وسیله و بدون قید و شرط «واجب»

(مشروط به حضور امام ـ علیه السّلام ـ و اذن او و اذن نایب خاص یا عام او نیست.)

3. اگر ترس غلبه بیشتر و توسعه آن و گرفتن سرزمین مسلمین و اسارت آنها باشد، دفاع به هر وسیله ممکن «واجب»

4. دفاع سیاسی و دفاع اقتصادی و مقاومت منفی، در صورت ترس بر حوزه اسلام، از استیلای سیاسی و اقتصادی که منجر به اسارت سیاسی و اقتصادی و سستی اسلام و مسلمین و ضعف آنان بشود «واجب» (مانند ترک خرید کالای آنها، و ترک استعمال آنها، و ترکِ مطلق مراوده و معامله با آنان).

5. اگر در مراودات تجاری و غیر آن ترس بر حوزه اسلام و بلاد مسلمین باشد (ترس استیلای سیاسی و غیر سیاسی بیگانگان و استیلای معنوی)، پرهیز از این مراودات «واجب»[2]

6. داشتن مراوده در صورت مذکور در ردیف 5 «حرام»[3]

7. اگر ترس این باشد که بیگانگان به یکی از دولتهای اسلامی هجوم کنند، دفاع از آن بر جمیع دولتهای اسلامی و سایر مسلمین به هر وسیله ممکن «واجب»

8. سازش دولتها با اسرائیل منفور «حرام»[4]

9. بر مردم مسلمان فلسطین و بر هر فرد مسلمانی که حتی در دورترین نقاط جهان اسلام بسر می‌برد، بکار گرفتن نیروهای خویش برای آزاد نمودن فلسطین از دست غاصبین «واجب»[5]

10. تقیّه، در صورتی که اصول اسلام و قرآن و مذهب در خطر باشد (با وجود احتمال خطر) «حرام»[6]

11. اظهار حقایق در صورت فوق «واجب»

12. دفاع به هر وسیله ممکن در صورت حمله دزد و مانند آن در خانه یا مکان دیگر تا او را از روی ظلم بکشد «واجب»[7]

13. تسلیم شدن و قبول ظلم در صورت فوق «حرام» (البته در صورتی که هجوم به مال باشد، با احتمال اینکه اگر تسلیم نشود ممکن است کشته شود، احتیاط واجب در تسلیم شدن است)[8]

14. دفاع در صورت هجوم به متعلقین شخص (پسر و دختر و برادر و پدر و سایر متعلقین، حتّی خدمتکار) که او را از روی ظلم بکشد. «واجب»

15. دفاع در صورت هجوم به حریم مرد، اعم از زنش یا غیر آن بصورت تجاوز یا آبروریزی که کمتر از تجاوز است «واجب»

16. اکتفا به حداقل درجه در دفاع از پائین‌ترین درجه (مثل سرفه کردن) تا بالاترین درجه (که کشتن مهاجم است)، در موارد فوق «احتیاط واجب» (یعنی اکتفاء به مقدار لازم و تجاوز نکردن از آن مقدار و در صورت تجاوز از مرتبه‌ای که برای دفاع کافی است شخص به احتیاط واجب ضامن است.)

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

إیّاکُم و الذُّنوبَ التی لا تُغفَرُ : الغُلُولَ فَمَن غَلَّ شیئاً یَأْتِی بهِ یومَ القیامةِ .

 از گناهانى که آمرزیده نمى شود بپرهیزید ؛ [یکى] خیانت [در غنایم است] ؛ زیرا هر که در چیزى [از غنایم]، دست خیانت بَرَد، روز قیامت آن را با خود بیاورد.

کنز العمّال: 43770.

شیخ طوسى از حضرت صادق علیه السّلام روایت مى‏کند که مردى پیر از عابدهاى بنى اسرائیل مشغول نماز بود که دید دو طفل خروسى را گرفتند و پرش را مى‏کنند و آن خروس ناله و فریاد مى‏کند. پس آن عابد همان‏طور مشغول نماز بود و آن حیوان را نجات نداد و از بچه‏ها جلوگیرى نکرد. پس خداوند به زمین وحى فرمود آن عابد را فروبر، و تا آخر دنیا فرومى‏رود.

گناهان کبیره ؛ ج‏2 ؛ ص70

از گناهانى که به کبیره بودنش تصریح شده، یارى نکردن مظلومین و جلوگیرى نکردن از ستم به ایشان است، چنانچه از حضرت صادق علیه السّلام‏ روایت شده است که می فرمایند:

أَنَّ الْکَبَائِر... وَ تَرْکُ‏ مَعُونَةِ الْمَظْلُومِینَ‏،

یعنى از جمله گناهان کبیره، یارى نکردن ستمدیدگان است.

الوسائل 11: 262/ 36.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

مَن أصبَحَ لا یَهتَمُّ بِامورِ المُسلمینَ فَلَیسَ مِنهُم، و مَن سَمِعَ رَجلًا یُنادِی: یا لَلمسلمینَ‏! فَلَم یُجِبهُ فلَیسَ بمُسلِمٍ.

هر که روز خود را آغاز کند و دغدغه امور (مشکلات) مسلمانان را نداشته باشد، از آنان نیست و هر که فریاد کمک خواهىِ مردى را بشنود و به کمکش نشتابد، مسلمان نیست.

الکافی: 2/ 164/ 5.

امام صادق علیه السلام:

ما مِن مُؤمِنٍ یَخذُلُ أخاهُ وهُوَ یَقدِرُ عَلى نُصرَتِهِ إلّا خَذَلَهُ اللّهُ فِی الدُّنیا وَالآخِرَةِ.

هیچ مؤمنى نیست که برادرش را بى ‏یاور بگذارد، در حالى که مى‏تواند او را یارى رساند، مگر آن که خداوند، در دنیا و آخرت، او را بى‏یاور مى‏گذارد.

 ثواب الأعمال: ص 177 ح 1، الأمالی للصدوق: ص 574 ح 785،  بحار الأنوار: ج 75 ص 17 ح 1.