گناه شناسی

حضرت امیر المؤمنین علی علیه السّلام درباره ضرورت تحمیل فضائل بر نفس (یا همان خودسازی) برای کنترل شهوات می‌فرمایند:

«فضایل اخلاقی را بر نفس سرکش خود تحمیل کن، چراکه خواهش طبیعی بشر بر شهوات و رذایل اخلاقی است.»[۱] فلذا اگر نفس بر خوبی‌ها و فضائل عادت نکند انسان را به‌سوی شهوات و رذائل خواهد کشاند و او را بر اطاعت از خود وادار خواهد کرد لذا به فرموده حضرت رسول‌الله (صلی‌الله علیه و آله) «بزرگ‌ترین دشمن انسان نفس اوست»[۲] زیرا نفس فریب دشمن قسم‌خورده انسان یعنی شیطان را خورده است و عامل نفوذی او در فریب و به گناه کشاندن انسان است. ازاین‌رو جهاد با نفس هم برترین جهادهاست.[۳] و مومن باید با عادت دادن نفس به خوبی ها با نفس اماره، همچون دشمنی خطرناک جهاد کند.

[۱]. شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم و درر الکلم، ج ۷، ص:۳۰۹: اکره نفسک علی الفضائل فان الرذائل انت مطبوع علیها.

[۲]. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج ۷۰، ص ۶۴، کتاب الایمان و الکفر، باب مراتب النفس عدم الاعتماد علیها، حدیث ۱: اَعْدی عَدُوِّکَ نَفْسُکَ الَّتی بَینَ جَنْبَیْکَ.

[۳]. غرر الحکم و درر الکلم، ج ۱، ص ۳۱۳: حضرت امیر المؤمنین علی علیه السّلام: «مُجَاهَدَهُ اَلنَّفْسِ أَفْضَلُ جِهَاد؛ جهاد با نفس، برترین جهاد است.»

از حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام  نقل شده است که فرمودند: «خَیرُ النّاسِ رَجُلٌ حَبَسَ نَفسَهُ فِی سَبیلِ اللَّهِ یُجاهِدُ أعداءَهُ یَلتَمِسُ المَوتَ أوِ القَتلَ فی مَصافِّهِ؛ بهترین مردم کسی است خود را در راه خدا وقف کرده و با دشمنان او به نبرد برمی‌خیزد و مرگ یا کشته شدن در میدان نبرد را آرزو می‌کند.» ^{(مستدرک الوسائل، ج ۱۱، ص ۱۷)}

جهاد و شهادت در راه خدا توفیقی است که نصیب هرکسی نمی‌شود و هرکسی این لیاقت را ندارد که عنوان مجاهد فی سبیل الله و شهید در راه خدا را با خود یدک بکشد. آری سردار قاسم سلیمانی شدن لیاقت می‌خواهد که نصیب هرکسی نمی شود.

در این پست تعدادی روایت درباره فضائل جهاد جمع‌آوری شده است:

 حضرت رسول‌الله صلی الله علیه و آله فرمودند:

«یُباهِی اللَّهُ تَعالی المَلائِکهَ بِالمُجاهِدینَ؛ خداوند بزرگ با مجاهدان بر فرشتگان می‌بالد. » ^{(جامع الأخبار، ص ۹۳)}

 حضرت رسول‌الله صلی الله علیه و آله فرمودند:

 «أقرَبُ النّاسِ مِن دَرجَهِ النُّبوَّهِ أهلُ الجِهادِ و أهلُ العِلمِ؛ نزدیک‌ترین مردم به مقام نبوّت، اهل جهاد و دانش‌اند. » ^{(کنزالعمّال، ح ۱۰۶۴۷)}

 حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند:

«المُجاهِدونَ تُفتَحُ لَهُم أبوابُ السَّماءِ؛ درهای آسمان به روی مجاهدان گشوده می‌شود.» ^{(غررالحکم، ح ۱۳۴۷)}

 حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند:

 «إنَّ الجِهادَ بابٌ مِن أبوابِ الجَنَّهِ فَتَحَهُ اللَّهُ لِخاصَّهِ أولیائِهِ؛ جهاد دری از درهای بهشت است که خداوند آن را بر روی اولیای خاص خود گشوده است. » ^{(نهج‌البلاغه، خطبه ۲۷)}

 حضرت رسول‌الله صلّی الله علیه و آله فرمودند:

«ثلاثهٌ حقٌ علی الله تعالی عونُهم، المجاهدُ فی سبیلِ اللهِ و المکاتِبُ الذی یُریدُ الاَداءَ و الناکحْ الذّی یُریُد العفافَ؛ سه گروه بر خداوند متعال حق دارند تا آنها را یاری کند: مجاهد در راه خدا و کسی که سعی می‌کند تا قرض خویش را ادا کند و آنکه می‌خواهد ازدواج کند تا دامن خویش را پاک نگه دارد. » ^{(نهج الفصاحه، ح ۱۲۱۹)}

 حضرت رسول‌الله صلّی الله علیه و آله فرمودند:

«مَن جُرِحَ فی سَبیلِ اللّه جاءَ یَومَ القِیامَهِ رِیحُهُ کَرِیحِ المِسکِ ولَونُهُ لَونُ الزَّعفَرانِ، علَیهِ طابَعُ الشُّهَداءِ، ومَن سَألَ اللّه الشهادَهَ مُخلِصا أعطاهُ اللّه أجرَ شَهیدٍ وإن ماتَ علی فِراشِهِ؛ هرکـه در راه خـدا مـجروح شـود، در روز قیامت در حالی می‌آید که بویش همچون بوی مشک باشد و رنگش مانند رنگ زعفران و نشان شهیدان بر اوست و هرکه از روی اخلاص شهادت را از خداوند بخواهد، خداوند اجر شهید به وی دهد هر چند در بسترش بمیرد. ^{(کنز العمّال: ۱۱۱۴۴ منتخب میزان الحکمه: ۳۰۶)}

 حضرت رسول‌الله صلّی الله علیه و آله فرمودند: «یُباهِی اللَّهُ تَعالی الْمَلائِکَه بِالْمُجاهِدینَ؛ خداوند بزرگ با مجاهدان بر فرشتگان می‌بالد»^{(جامع الأخبار، ص ۹۳)}

 حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند:

«إِنَّ الجِهادَ بابٌ مِن أَبوابِ الجَنَّهِ فَتَحَهُ اللّه لِخاصَّهِ أَولیائِهِ وَهُوَ لِباسُ التَّقوی وَدِرعُ اللّه الحَصینَهِ وَجُنَّتُهُ الوَثیقَهُ؛

براستی که جهاد یکی از درهای بهشت است که خداوند آن را برای اولیای خاص خود گشوده است. جهاد جامه تقوا و زره استوار خداوند و سپر محکم اوست»^{(نهج‌البلاغه، خطبه ۲۷)}

 حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند:

«اَلمُجاهِدُونَ تُفتَحُ لَهُم أبوابُ السَّماءِ؛ درهای آسمان بر روی مجاهدان گشوده می‌شود.»^{(غرر الحکم و درر الکلم، حدیث ۱۳۴۷)}

 حضرت رسول‌الله صلی الله علیه و آله وسلم:

«اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ الرَّجُلَ القَوِی المُبْدِئَ الْمُعیدَ عَلَی الْفَرَسِ المُبْدِئَ المُعیدِ؛ خداوند مردِ نیرومندی را که همیشه برای جهاد پا به رکاب است دوست دارد.»^{(بحارالأنوار، ج ۶۴، ص ۱۸۴، ح ۴۰.)}

 حضرت رسول‌الله (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

«المُجاهِدونَ فی سَبیلِ اللَّهِ قُوّادُ أهلِ الجَنَّهِ؛ رزمندگان در راه خدا، راهبران اهل بهشت‌اند.»^{(بحار الأنوار ج ۸ ص ۱۹۹)}

کسی از اجر و ثواب کامل و واقعی روزه برخوردار خواهد بود که علاوه بر روزه شکم و فرج همه اعضای بدنش هم روزه باشند. حضرت زهرا (علیها السلام) درباره روزه اعضا می‌فرمایند: «روزه‌داری که زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نمی‌کند، با روزه‌اش چه می‌خواهد بکند؟ (روزه‌اش به هیچ دردی نمی‌خورد و بی‌فایده است)»[1]

امام صادق (علیه‌السلام) هم دراین‌باره می‌فرمایند: «وقتی‌که روزه می‌گیری، باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه‌دار باشند.»[2]

گوش باید روزه بگیرد، یعنی اینکه چیز حرام مثل غیبت و موسیقی نباید گوش کند.

چشم باید روزه بگیرد، یعنی اینکه نگاه حرام به صحنه‌های ممنوع نداشته باشد.

مو باید روزه بگیرد، یعنی اینکه مو را باید از نامحرم پوشاند و حجاب باید رعایت بشود.

 پوست باید روزه باشد، یعنی اینکه بدن باید از نامحرمان پوشانده شود.

[1]. مَا یصْنَعُ الصَّائِمُ بِصِیامِهِ إِذَا لَمْ یصُنْ لِسَانَهُ وَ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوَارِحَهُ؛ بحارالانوار، ج 93، ص 295.

[2]. إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ شَعْرُکَ وَ جِلْدُک‏؛ الکافی، ج 4، ص 87، ح 1.