گناه شناسی

یکی از موانع پذیرش توبه و استغفار در مورد بعضی از گناهان این است که گناهی که از آن استغفار می کند، حق الناس باشد. مثل این که به کسی بدهکار باشد یا شخص دیگری را مورد ضرب و شتم قرار داده باشد یا غیبت را کرده باشد با به شخصی تهمت زده باشد.

بعضی از صفات رذیله و انحرافات فکری و عملی، آن قدر مبغوض خداوند است که هیچ وجه قابل گذشت نیست، مگر آن که شخص، خود را از آن تهی کرده و به صفات کمالیه مقابل آن مزین سازد. وجود چنین صفات رذیله ای در شخص گنهکار، مانع از پذیرش استغفار و راه یافتن توبه کننده به دیار یار می کرد، در این گفتار برخی از صفات و نقش آنها را در جلوگیری از استغفار بررسی خواهیم کرد.

فرصتی استثنائی برای آمرزش گناهان و کسب فیوضات بسیار

روز یک شنبه ماه ذی القعده حضرت رسول الله صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله به اصحاب فرمودند: کدامیک از شما می‌خواهد توبه کند؟ عرض کردند: همه ما، یا رسول الله! حضرت فرمودند: پس باید (در این روز) غسل کنید و وضو بگیرید و چهار رکعت نماز بخوانید که در هر رکعت حمد یک مرتبه و قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ سه مرتبه و مُعَوَّذَتَین (سوره‌های فلق و ناس هر کدام) یک مرتبه، سپس (بعد از خواندن این چهار رکعت) استغفار کنید هفتاد مرتبه و ختم کنید استغفار

را به لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللّهِ الْعَلىِّ الْعَظیمِ سپس بگویید: یا عَزیزُ یا غَفّارُ اغْفِرْ لى ذُنُوبى وَذُنُوبَ جَمیعِ المُؤ مِنینَ وَالْمُؤمِناتِ فَاِنَّهُ لا یغْفِرُ الذُّنُوبَ اِلاّ اَنْتَ.

سپس فرمودند: هر کس از امت من این نماز را بجا آورد، منادی از آسمان ندا دهد: ای بنده خدا! عملت را از سر گیر که توبه‌ات مقبول و گناهت مغفور است. سپس ملکی از زیر زمین ندا دهد: برکت نازل شد بر تو و خانواده و نسلت و منادی دیگری ندا دهد: خصماء تو (کسانی که تو حق آنها را بر گردن داری) در روز قیامت از تو راضى می‎شوند و منادی دیگری ندا دهد: با ایمان می‎میری و دینت از تو گرفته نشود و منادی دیگری ندا دهد: قبرت ‍ گشاده و نورانى گردد و منادی دیگری ندا دهد: ای بنده! والدینت ازتو راضى می‎گردند، گرچه نسبت به تو خشمگین باشند و مغفرت شامل حال والدین تو و ذریه تو گردد و توسعه رزق پیدا کنی در دنیا و جبرئیل علیه السلام ندا دهد: من نزد تو می‌آیم همراه ملک الموت در وقت مردن، تا مدارا کند با تو و رنجی به واسطه جان کندن بر تو وارد نشود به آسانى روح تو از بدنت بیرون شود.

متن عربی:

خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَوْمَ الْأَحَدِ فِی شَهْرِ ذِی الْقَعْدَةِ فَقَالَ یَا أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ کَانَ مِنْکُمْ یُرِیدُ التَّوْبَةَ قُلْنَا کُلُّنَا نُرِیدُ التَّوْبَةَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ ع اغْتَسِلُوا وَ تَوَضَّئُوا وَ صَلُّوا أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ وَ اقْرَءُوا فِی کُلِّ رَکْعَةٍ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ مَرَّةً وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ مَرَّةً ثُمَّ اسْتَغْفِرُوا سَبْعِینَ مَرَّةً ثُمَّ اخْتِمُوا بِلَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ ثُمَّ قُولُوا یَا عَزِیزُ یَا غَفَّارُ اغْفِرْ لِی‏ ذُنُوبِی‏ وَ ذُنُوبَ‏ جَمِیعِ‏ الْمُؤْمِنِینَ‏ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ ثُمَّ قَالَ ع مَا مِنْ عَبْدٍ مِنْ أُمَّتِی فَعَلَ هَذَا إِلَّا نُودِیَ مِنَ السَّمَاءِ یَا عَبْدَ اللَّهِ اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَإِنَّکَ مَقْبُولُ التَّوْبَةِ مَغْفُورُ الذَّنْبِ وَ یُنَادِی مَلَکٌ مِنْ تَحْتِ الْعَرْشِ أَیُّهَا الْعَبْدُ بُورِکَ عَلَیْکَ وَ عَلَى أَهْلِکَ وَ ذُرِّیَّتِکَ وَ یُنَادِی مُنَادٍ آخَرُ أَیُّهَا الْعَبْدُ تَرْضَى خُصَمَاؤُکَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ یُنَادِی مَلَکٌ آخَرُ أَیُّهَا الْعَبْدُ تَمُوتُ عَلَى الْإِیمَانِ وَ لَا أَسْلِبُ مِنْکَ الدِّینَ وَ یُفْسَحُ فِی قَبْرِکَ وَ یُنَوَّرُ فِیهِ وَ یُنَادِی مُنَادٍ آخَرُ أَیُّهَا الْعَبْدُ یَرْضَى أَبَوَاکَ وَ إِنْ کَانَا سَاخِطَیْنِ وَ غُفِرَ لِأَبَوَیْکَ ذَلِکَ وَ لِذُرِّیَّتِکَ وَ أَنْتَ فِی سَعَةٍ مِنَ الرِّزْقِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ یُنَادِی جَبْرَئِیلُ ع أَنَا الَّذِی آتِیکَ مَعَ مَلَکِ الْمَوْتِ ع أَنْ یَرْفُقَ بِکَ وَ لَا یَخْدِشَکَ أَثَرُ الْمَوْتِ إِنَّمَا تَخْرُجُ الرُّوحُ مِنْ جَسَدِکَ سَلًّا [سَلَاماً] قُلْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ لَوْ أَنَّ عَبْداً یَقُولُ فِی غَیْرِ الشَّهْرِ فَقَالَ ع مِثْلَ مَا وَصَفْتُ وَ إِنَّمَا عَلَّمَنِی جَبْرَئِیلُ ع هَذِهِ الْکَلِمَاتِ أَیَّامَ اللَّهِ رَبِّی [أُسْرِیَ بِی‏]

قلنا: یا رسول اللّه لو انّ عبدا یقول فی غیر الشهر؟ فقال علیه السلام: مثل‏ ما وصفت، و انّما علّمنی جبرئیل علیه السلام هذه الکلمات أیام أسری بی‏.

الإقبال بالأعمال الحسنة (ط - الحدیثة)، ج‏2، ص: 20

توجه: این نماز در کتاب مفاتیح الجنان هم نقل شده است.

إمْتَحِنُوا شیعتَنا عِنْدَ ثَلاثٍ: عِنْدَ مَواقیتِ الصَّلاةِ کَیْفَ مُحافَظَتُهُمْ عَلَیْها، وَ عِنْدَ أسْرارِهِمْ کَیْفَ حِفْظُهُمْ لَها عِنْدَ عَدُوِّنا، وَ إلی أمْوالِهِمْ کَیْفَ مُواساتُهُمْ لِإخْوانِهِمْ فیها.

 شیعیان و دوستان ما را در سه مورد آزمایش نمائید:

1 مواقع نماز، چگونه رعایت آن را می نمایند.

2 اسرار یکدیگر را چگونه فاش و یا نگهداری می کنند.

3 نسبت به اموال و ثروتشان که چگونه به دیگران رسیدگی می کنند و حقوق خود را می پردازند.

وسائل الشیعة: ج 4 ص 112.

امام جعفرصادق(علیه‌السلام):

مَن کانَت لِأَخیهِ عندَهُ مَظلَمةٌ فی عِرضٍ او مالٍ فَلیُحلِّلْها مِنه مِن قبلِ أَن یأتِیَ یَومٌ لَیْسَ هناکَ دینارٌ و لا دِرهَمٌ!

هر کس به گردن او مظلمه و حقی از حیثیت یا مال برادر دینی خود دارد از او حلالیّت بطلبد پیش از آنکه روزی فرا رسد که دیگر نه درهمی (برای جبران آن) وجود دارد و نه دینار!

(لئالی‌الأخبار، ج ۵، ص ۲۳۳ ـ بحار، ج ۷۵، ص ۲۴۳)

امام زین العابدین علیه السلام :

 یَغفرُ اللّه ُ لِلمُؤمنِ کلَّ ذنبٍ و یُطَهِّرهُ مِنهُ فِی الدنیا و الآخرةِ ما خَلا ذَنبَینِ: تَرْکَ التقیَّةِ ، و تَضییعَ حُقوقِ الإخوانِ .

خداوند هر گناهى را از مؤمن مى بخشد و در دنیا و آخرت او را از آن گناه پاک مى سازد، مگر دو گناه : ترک تقیّه، و ضایع کردن حقوق برادران .

میزان الحکمه، ج‏4، ص:272، ح:6786

امام صادق(علیه السلام)

کُلُّ ذی‌صَناعَةٍ مُضطَرًّ اِلی ثَلاثِ خِصالٍ یَحْتلِبُ بِها الْکَسْبَ: و هُوَ اَن یَکُونَ حاذِقاً بِعِلْمٍ مُؤَدّیاً لِلْاَمانَةِ فیهِ، مُسْتَمیلاً لِمَنِ اسْتَعْمَلَهُ

هر اهل فنی برای موفقیت در کسب و کار خود (که کارش بگیرد) به سه مطلب نیازمند است:

- تخصص و باهوشی در فن و حرفه مورد نظر.

- امین باشد و در کار و مال مردم، امانت و درستی را حفظ کند.

- با کارفرما و صاحب کار، خوش‌برخورد و خوش‌قلب باشد.

بحارالانوار، ج75، ح235

برای دانلود در سایز اصلی بر روی تصویر کلیک نمایید.

آیت الله جاودان:اگر انسان توبه کند به همه چیز رسیده است. اگر کسی یک گناهی دارد، اگر بتواند همین را جمع کند واقعا ماه شعبان را برده است. فرمودند یک کاری کن وقتی که وقتی ماه رمضان می آید، خود را برای خدا خالص گردانیده باشی. حال ما که نمی توانیم خیلی خودمان را خالص کنیم اما اگر توانستیم یکی دو گناهی را کنار بگذاریم یا یک اخلاق بدی را کنار بگذاریم خیلی خوب است. اخلاق بد یک گناه عمیق تری است. مثلا من اصلا نتوانم ببینم کسی بلند تر از من حرف بزند، خب این یک جهنم بالفعل است.

" تا آنکه چون ماه مبارک در آید خالص گردانیده باشی خود را از برای خدا "

اینها مربوط به قبل ماه رمضان است. حال ببینیم که برای ماه رمضان چه فرمودنده اند:

" و مگذار در گردن خود امانت و حق کسی را "

می خواهی وارد ماه رمضان شوی، هرچه امانت مردم است پس بده.

امام صادق علیه السلام :

إذا أرادَ أَحَدُکُم أَن یُستَجابَ لَهُ فَلیُطَیِّب کَسبَهُ و َلیَخرُج مِن مَظالِمِ النّاسِ ، وَ إِنَّ اللّه‏َ لا یَرفَعُ إِلَیهِ دُعاء عَبدٍ وَفى بَطنِهِ حَرامٌ أَو عِندَهُ مَظلَمَةٌ لأِحَدٍ مِن خَلقِهِ؛

امام صادق علیه السلام:

أقذَرُ الذُّنوبِ ثلاثةٌ: قَتلُ البَهیمةِ، و حَبسُ مَهرِ المرأةِ، و مَنعُ الأجیرِ أجرَهُ.