گناه شناسی

حضرت امیر المؤمنین علی علیه السّلام درباره ضرورت تحمیل فضائل بر نفس (یا همان خودسازی) برای کنترل شهوات می‌فرمایند:

«فضایل اخلاقی را بر نفس سرکش خود تحمیل کن، چراکه خواهش طبیعی بشر بر شهوات و رذایل اخلاقی است.»[۱] فلذا اگر نفس بر خوبی‌ها و فضائل عادت نکند انسان را به‌سوی شهوات و رذائل خواهد کشاند و او را بر اطاعت از خود وادار خواهد کرد لذا به فرموده حضرت رسول‌الله (صلی‌الله علیه و آله) «بزرگ‌ترین دشمن انسان نفس اوست»[۲] زیرا نفس فریب دشمن قسم‌خورده انسان یعنی شیطان را خورده است و عامل نفوذی او در فریب و به گناه کشاندن انسان است. ازاین‌رو جهاد با نفس هم برترین جهادهاست.[۳] و مومن باید با عادت دادن نفس به خوبی ها با نفس اماره، همچون دشمنی خطرناک جهاد کند.

[۱]. شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم و درر الکلم، ج ۷، ص:۳۰۹: اکره نفسک علی الفضائل فان الرذائل انت مطبوع علیها.

[۲]. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج ۷۰، ص ۶۴، کتاب الایمان و الکفر، باب مراتب النفس عدم الاعتماد علیها، حدیث ۱: اَعْدی عَدُوِّکَ نَفْسُکَ الَّتی بَینَ جَنْبَیْکَ.

[۳]. غرر الحکم و درر الکلم، ج ۱، ص ۳۱۳: حضرت امیر المؤمنین علی علیه السّلام: «مُجَاهَدَهُ اَلنَّفْسِ أَفْضَلُ جِهَاد؛ جهاد با نفس، برترین جهاد است.»