بی‌تردید تغییر عادتها در مدّت زمان اندک، میسّر نیست. آنکه به انواع گناهان و معاصی آلوده است مشکل است یک شبه ملکه عدالت را در خود پدید آورد. آنچه مهّم است آگاه شدن به گناهان و معاصی خویش است و درگیر شدن با نفس در ترک آنها و سعی و تلاشِ ممکن در ترک معاصی است. و البتّه طلب یاری و مدد از خداوند مهربان و توبه پذیر از ضروریات است، که توفیق توبه و توفیق ترک معصیّت از اوست.
آن که تمامی تلاش خود را در این ارتباط بکار می‌گیرد ممکن است تا مدّتها، احیاناً جسته و گریخته باز هم معصیت از او صادر شود. در این وقت ممکن است شیطان به سراغ انسان بیاید و در دل او و وسوسه کند که: «می‌بینی توبه و ترک گناه ممکن نیست؟ می‌بینی که تلاش دراین زمینه بی‌ثمر است؟» و با این وسوسه‌ها انسان را در توبه متزلزل کند تا آنجا که این فریضه و واجب الهی ترک شود.
پس از انجام توبه، اگر احیاناً معصیّت از شخص صادر شد، نباید از خود مأیوس شود. باید خود را با گذشته مقایسه کند و ببیند که اگر قبلاً در یک هفته ده گناه می‌کرده است حالا دو گناه انجام داده است. پس مقدارِ بسیاری به مقصد نزدیک شده است. از این دو گناه نیز مجدداً توبه کند و درترک گناه همانگونه که حضرت امام ـ رحمة الله علیه ـ فرموده‌اند از رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ و ائمّه هدی ـ علیه السّلام ـ و امام عصر ـ عجّ ـ مدد بخواهدو و البتّه در این صورت دستگیری و مدد خواهد شد.
اگر انسان همینطور ادامه دهد پس از مدّت زمانی، با یاری و مدد الهی قادر به ترک گناه بطور کلّی خواهد شد، و پس از مدّتی ملکه عدالت انشاء الله در او حاصل می‌شود. در این ارتباط انسان باید تا حدی که یأس در او راه پیدا نکند، با خود مدارا کند و امیدوار به لطف و رحمت و مدد الهی باشد. فراموش نکنیم که یأس از لشگریان شیطان است و هرگز یأس را نباید به خود راه دهیم. در روایتی که در اصول کافی آمده است می‌خوانیم که امام باقر ـ علیه السّلام ـ به محمّد بن مسلم که از شاگردان خاصّ آن حضرت است می‌فرمایند:[1]
«ای محمّد بن مسلم، گناهان مؤمن هنگامی که از آن توبه کند آمرزیده است، و باید برای آینده پس از توبه و آمرزش، کار کند. سوگند به خدا که این نیست مگر برای اهل ایمان.»
محمّد بن مسلم می‌گوید: عرض کردم:
«پس اگر بعد از توبه و استغفار از گناهان، باز گناه کند و دوباره توبه کند؟»
(یعنی آیا باز هم اینگونه است؟)
حضرت فرمودند: «ای محمّد بن مسلم آیا باور داری که بنده مؤمن از گناه خود پشیمان شود و از آن آمرزش خواهد و توبه کند و خداوند توبه‌اش را نپذیرد؟»
عرض کردم: «اگر چند بار این کار را کرده، گناه کند و سپس توبه کند و از خدا آمرزش خواهد؟»
(آیا باز هم آمرزیده است؟)
فرمودند: «هر زمانی که مؤمن به استغفار و توبه باز گردد خداوند نیز به آمرزش او باز می‌گردد (و گناهش را می‌آمرزد) و بی‌تردید خداوند آمرزنده و مهربان است. توبه را می‌پذیرد، و از کردارهای بد درمی‌گذرد، پس مبادا تو مؤمنان را از رحمت خدا دور سازی.»
[1]. اصول کافی، ج 4، ص 166، روایت 6.
- پنجشنبه ۷ مرداد ۹۵
- ۲۳:۳۷
- ۷۲۳
- ۰
