گناه شناسی

پاسخ: اولاً، چگونه ممکن است که رنگ جلباب و چادر قرآنی، همانند رنگ چادرهای رایج فعلی مشکی باشد (طبق ادله)، ولی بتوان در روایات معصومین (علیهم‌السلام) حدیث معتبری مخالف قرآن، دربارهٔ کراهت استفاده از چادر مشکی پیدا نمود؟ آیا ممکن است اهل‌بیت (علیهم‌السلام) به‌عنوان بهترین مفسران و شارحان قرآن مجید، در احادیث خود مطلبی خلاف قرآن فرموده باشند؟ پرواضح است که پاسخ این سؤال منفی است؛ زیرا یکی از ملاک‌های صحت‌وسقم احادیث، موافقت و مخالفت محتوای آن‌ها با قرآن است. بر اساس ملاک یادشده، فرضاً اگر روایتی دربارهٔ کراهت پوشش مشکی بانوان واردشده باشد فاقد ارزش و اعتبار است.

ثانیاً، روایاتی که از ظاهر آن‌ها کراهت سیاه‌پوشی استفاده می‌شود، از نظر سند ضعیف‌اند. فقیه ژرف‌اندیش، مرحوم صاحب جواهر[۱] و مرحوم خویی[۲] نیز به ضعف سندی روایات مورد نظر تصریح کرده‌اند؛ بنابراین، به دلیل ضعف سند، این‌گونه روایات قابل استناد نیستند و نوبت به بررسی دلالت آن‌ها نمی‌رسد.

ثالثاً، ممکن است ادعا شود به دلیل متعدد بودن روایاتی که ظاهر آن‌ها دلالت بر کراهت پوشش سیاه دارد؛ و نیز به دلیل این‌که ضعف سند روایات در مستحبات و مکروهات، مانند موردبحث، خیلی مهم نیست، پس می‌توان در دلالت آن‌ها بحث کرد.

با فرض صحت ادعای فوق، بر اساس فحص و جست‌وجوی مفصلی که در احادیث انجام گرفت، حتی یک حدیث دربارهٔ کراهت پوشش چادر مشکی بانوان نیافتیم؛[۳]

به دلیل اختصاص کراهت پوشش مشکی به مردان، آن‌هم در غیر از کفش، عمامه و عبا، حتی یک نفر از فقیهان برجستهٔ شیعه به کراهت چادر مشکی زنان فتوا نداده است، بلکه برعکس، بعضی از مراجع تقلید، مثل رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای به عدم کراهت چادر مشکی تصریح کرده‌اند.

بنابراین، همان‌گونه که مرحوم صاحب جواهر فرموده‌اند، روایات مربوط به کراهت سیاه‌پوشی، شامل زنان نمی‌شود. ایشان در کتاب فقهی عمیق و معروف خود نقل کرده‌اند:

طبق تصریح کتاب‌های متعددی از علمای امامیه، کراهت پوشش سیاه مختص مردان است؛ زیرا شارع مقدس پوشش غلیظ‌تر و بیش‌تری برای زنان هنگام مواجهه با نامحرم قرار داده است بعضی از روایاتی که شارع مقدس در آن‌ها پوشش غلیظ را در مواجهه با نامحرم خواسته و از پوشیدن لباس نازک نهی کرده است در زیر ذکر می‌شود:

الف) عن امیرالمؤمنین علیه‌السلام: من رقّ ثوبه، رقّ دینه؛[۴]

ب) عن ابی عبد الله علیه‌السلام قال: لا یصلح للمرأه المسلمه ان تلبس من الخمر و الدروع ما لا یواری شیئا[۵] و رنگ مشکی، در مقایسه با رنگ‌های دیگر، به نحو بهتری پوشش غلیظ‌تر و بیش‌تر را تأمین می‌کند.[۶]

بنابراین، طبق نقل مرحوم صاحب جواهر، کراهت پوشش مشکی، مختص مردان است.

به دلیل اختصاص کراهت پوشش مشکی به مردان، آن‌هم در غیر از کفش، عمامه و عبا، حتی یک نفر از فقیهان برجستهٔ شیعه به کراهت چادر مشکی زنان فتوا نداده است، بلکه برعکس، بعضی از مراجع تقلید، مثل رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای به عدم کراهت چادر مشکی تصریح کرده‌اند و بعضی نیز، مانند آیت‌الله فاضل لنکرانی و آیت‌الله تبریزی بالاتر از عدم کراهت، به برتری حجاب با چادر مشکی فتوا داده‌اند که به بررسی این فتواها می‌پردازیم:

فتاوای مراجع درباره پوشش چادر مشکی:

سؤال: عده‌ای همراه با تبلیغات فرهنگی دشمن در روزنامه‌ها و سخنرانی‌هایشان می‌گویند چادر مشکی برای بانوان مکروه است و باید پوشش جدید مانند مانتو و کت‌ودامن با رنگ‌های متنوع جایگزین چادر مشکی شود؛ آیا چنین حرف و اقدامی صحیح است یا خیر؟

آیت‌الله خامنه‌ای (دام ظله):

این صحبت صحیح نیست و بهترین حجاب پوشش چادر است و چادر سیاه هم بی‌اشکال است و کراهت ندارد.

آیت‌الله تبریزی (ره):

زن باید بدن خود را در غیر وجه و کفین، از نامحرم بپوشاند و نیز باید زینت خود را بپوشاند و لباسی که زینت حساب می‌شود باید آن را هم بپوشاند و با چادر بهتر می‌تواند بدن و زینت را بپوشاند و چادر سیاه مثل عبای سیاه کراهت ندارد.

آیت‌الله بهجت (ره):

این اقدام باطل است.

آیت‌الله صافی گلپایگانی (دام ظله):

نظر مذکور صحیح نیست و مفاسد بسیار دارد. متأسفانه در این زمان عده‌ای اصرار بر آشکار شدن مفاتن زن و خروج او از ستر و عفاف که حفاظ شخصیت و ارزش و متانت اوست، دارند؛ مع الاسف می‌خواهند این امر را اسلامی جلوه دهند، درحالی‌که اسلامی نیست.

آیت‌الله فاضل لنکرانی (ره):

چادر مشکی بهترین نوع حجاب است و پوشیدن لباس‌هایی که جلب‌توجه کند، حرام است.

آیت‌الله مکارم شیرازی (دام ظله):

با توجه به اینکه در حال حاضر رنگ مشکی برای حفظ پوشش زنان بهتر است، کراهت آن ثابت نیست.[۷]

در استفتایی دیگر که پرسیده شده است: «آیا چادر مشکی کراهت دارد؟» پاسخ مراجع عظام تقلید  اینچنین است:

آیات عظام امام خمینی(ره)، بهجت(ره)، تبریزی، صافی، فاضل لنکرانی ،نوری همدانی و وحید خراسانی:

پوشیدن لباس سیاه هر چند مکروه است،ولی عبا از آن استثنا شده و چادر مشکی نیز داخل عنوان عبا است و مکروه نیست.

آیات عظام سیستانی و مکارم شیرازی:

به طور کلی لباس سیاه مکروه نیست،افزون برآن که چادر مشکی داخل عنوان عبا است و استثنا شده است.[۸]

[۱]. محمدحسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج ۸، ص ۲۳۳.

[۲]. ابوالقاسم خویی، شرح عروه الوثقی، کتاب الصلاه، ج ۱، مکروهات لباس مصلی.

[۳]. برای آشنایی با این روایات ر.ک: فروع کافی، ج ۲، کتاب الصلاه باب اللباس الذی تکره الصلاه فیه و ما لا تکره، ص ۳۹۷ و کتاب الزی و التجمل باب لبس السواد، ص ۴۴۹؛ وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج ۳، کتاب الصلاه، ابواب لباس مصلی و مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، کتاب الصلاه، ابواب لباس مصلی.

[۴]. محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۲۱۱ و ج ۳، ص ۲۴۹.

[۵]. الحر العاملی، وسائل الشیعه، ج ۳، ابواب لباس مصلی، باب ۲۱، حدیث ۲.

[۶]. محمد حسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج ۸، ص ۲۳۵.

[۷] . مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج۱، ص۳۵.

[۸] . پرسشها و پاسخ های دانشجویی(نگاه و پوشش بسته)،ص۱۰۱

منبع: تبیان و …

برخی از مخالفین حجاب با انگیزه‌های سیاسی و با توسل به پژوهش‌های ساختگی و به‌اصطلاح علمی، به حجاب و پوشش سیاه‌رنگ بانوان مسلمان هجوم آورده و آن را موجب افسردگی و بروز بیماری‌های روانی می‌دانند درحالی‌که این ادعا دروغی بیش نیست و هرگز رنگ‌ها موجب بیماری روانی نمی‌شوند؛ و به فرض اگر این ادعا صحت داشته باشد و پوشش مشکی موجب افسردگی شود، توصیه به استفاده از پوشش سیاه برای همیشه و در همه‌جا نیست تا موجب افسردگی شود، بلکه فقط به همان زمان حضور در برابر نامحرم محدود می‌شود و همچنین می‌توان بجای پوشش مشکی از رنگ‌های تیره غیر مشکی مثل سرمه‌ای، خاکستری، ماشی و قهوه‌ای سیر که اثر تحریکی در بیننده ندارد استفاده کرد.

دکتر فربد فدائی، روان‌پزشک و مدیر گروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی در مورد تأثیر استفاده از پوشش رنگ تیره بر سلامت روان می‌گوید:

«تاکنون هیچ بررسی‌ای در مورد اثر منفی روانی پوشیدن لباس تیره بر افراد، انجام نشده است. از نظر منطقی هم پوشیدن لباس تیره نمی‌تواند تأثیر مثبت یا منفی بر سلامت روان داشته باشد. (البته) مشاهده شده است که افراد افسرده، رنگ‌های تیره را ترجیح می‌دهند. اگر فردی از نظر وضعیت عاطفی در شرایط مطلوبی به سر برد و شاد باشد، رنگ‌های روشن را برای پوشش خود ترجیح می‌دهد… درعین‌حال استفاده از رنگ خاصی نمی‌تواند سبب بروز بیماری ازجمله بیماری‌های روانی شود»

منبع خبر: باشگاه خبرنگاران جوان

پاسخ: اولاً، چگونه ممکن است که رنگ جلباب و چادر قرآنی، همانند رنگ چادرهای رایج فعلی مشکی باشد (طبق ادله)، ولی بتوان در روایات معصومین (علیهم‌السلام) حدیث معتبری مخالف قرآن، دربارهٔ کراهت استفاده از چادر مشکی پیدا نمود؟ آیا ممکن است اهل‌بیت (علیهم‌السلام) به‌عنوان بهترین مفسران و شارحان قرآن مجید، در احادیث خود مطلبی خلاف قرآن فرموده باشند؟ پرواضح است که پاسخ این سؤال منفی است؛ زیرا یکی از ملاک‌های صحت‌وسقم احادیث، موافقت و مخالفت محتوای آن‌ها با قرآن است. بر اساس ملاک یادشده، فرضاً اگر روایتی دربارهٔ کراهت پوشش مشکی بانوان واردشده باشد فاقد ارزش و اعتبار است.

ثانیاً، روایاتی که از ظاهر آن‌ها کراهت سیاه‌پوشی استفاده می‌شود، از نظر سند ضعیف‌اند. فقیه ژرف‌اندیش، مرحوم صاحب جواهر[۱] و مرحوم خویی[۲] نیز به ضعف سندی روایات مورد نظر تصریح کرده‌اند؛ بنابراین، به دلیل ضعف سند، این‌گونه روایات قابل استناد نیستند و نوبت به بررسی دلالت آن‌ها نمی‌رسد.

ثالثاً، ممکن است ادعا شود به دلیل متعدد بودن روایاتی که ظاهر آن‌ها دلالت بر کراهت پوشش سیاه دارد؛ و نیز به دلیل این‌که ضعف سند روایات در مستحبات و مکروهات، مانند موردبحث، خیلی مهم نیست، پس می‌توان در دلالت آن‌ها بحث کرد.

با فرض صحت ادعای فوق، بر اساس فحص و جست‌وجوی مفصلی که در احادیث انجام گرفت، حتی یک حدیث دربارهٔ کراهت پوشش چادر مشکی بانوان نیافتیم؛[۳]

به دلیل اختصاص کراهت پوشش مشکی به مردان، آن‌هم در غیر از کفش، عمامه و عبا، حتی یک نفر از فقیهان برجستهٔ شیعه به کراهت چادر مشکی زنان فتوا نداده است، بلکه برعکس، بعضی از مراجع تقلید، مثل رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای به عدم کراهت چادر مشکی تصریح کرده‌اند.

بنابراین، همان‌گونه که مرحوم صاحب جواهر فرموده‌اند، روایات مربوط به کراهت سیاه‌پوشی، شامل زنان نمی‌شود. ایشان در کتاب فقهی عمیق و معروف خود نقل کرده‌اند:

طبق تصریح کتاب‌های متعددی از علمای امامیه، کراهت پوشش سیاه مختص مردان است؛ زیرا شارع مقدس پوشش غلیظ‌تر و بیش‌تری برای زنان هنگام مواجهه با نامحرم قرار داده است بعضی از روایاتی که شارع مقدس در آن‌ها پوشش غلیظ را در مواجهه با نامحرم خواسته و از پوشیدن لباس نازک نهی کرده است در زیر ذکر می‌شود:

الف) عن امیرالمؤمنین علیه‌السلام: من رقّ ثوبه، رقّ دینه؛[۴]

ب) عن ابی عبد الله علیه‌السلام قال: لا یصلح للمرأه المسلمه ان تلبس من الخمر و الدروع ما لا یواری شیئا[۵] و رنگ مشکی، در مقایسه با رنگ‌های دیگر، به نحو بهتری پوشش غلیظ‌تر و بیش‌تر را تأمین می‌کند.[۶]

بنابراین، طبق نقل مرحوم صاحب جواهر، کراهت پوشش مشکی، مختص مردان است.

به دلیل اختصاص کراهت پوشش مشکی به مردان، آن‌هم در غیر از کفش، عمامه و عبا، حتی یک نفر از فقیهان برجستهٔ شیعه به کراهت چادر مشکی زنان فتوا نداده است، بلکه برعکس، بعضی از مراجع تقلید، مثل رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای به عدم کراهت چادر مشکی تصریح کرده‌اند و بعضی نیز، مانند آیت‌الله فاضل لنکرانی و آیت‌الله تبریزی بالاتر از عدم کراهت، به برتری حجاب با چادر مشکی فتوا داده‌اند که به بررسی این فتواها می‌پردازیم:

فتاوای مراجع درباره پوشش چادر مشکی:

سؤال: عده‌ای همراه با تبلیغات فرهنگی دشمن در روزنامه‌ها و سخنرانی‌هایشان می‌گویند چادر مشکی برای بانوان مکروه است و باید پوشش جدید مانند مانتو و کت‌ودامن با رنگ‌های متنوع جایگزین چادر مشکی شود؛ آیا چنین حرف و اقدامی صحیح است یا خیر؟

آیت‌الله خامنه‌ای (دام ظله):

این صحبت صحیح نیست و بهترین حجاب پوشش چادر است و چادر سیاه هم بی‌اشکال است و کراهت ندارد.

آیت‌الله تبریزی (ره):

زن باید بدن خود را در غیر وجه و کفین، از نامحرم بپوشاند و نیز باید زینت خود را بپوشاند و لباسی که زینت حساب می‌شود باید آن را هم بپوشاند و با چادر بهتر می‌تواند بدن و زینت را بپوشاند و چادر سیاه مثل عبای سیاه کراهت ندارد.

آیت‌الله بهجت (ره):

این اقدام باطل است.

آیت‌الله صافی گلپایگانی (دام ظله):

نظر مذکور صحیح نیست و مفاسد بسیار دارد. متأسفانه در این زمان عده‌ای اصرار بر آشکار شدن مفاتن زن و خروج او از ستر و عفاف که حفاظ شخصیت و ارزش و متانت اوست، دارند؛ مع الاسف می‌خواهند این امر را اسلامی جلوه دهند، درحالی‌که اسلامی نیست.

آیت‌الله فاضل لنکرانی (ره):

چادر مشکی بهترین نوع حجاب است و پوشیدن لباس‌هایی که جلب‌توجه کند، حرام است.

آیت‌الله مکارم شیرازی (دام ظله):

با توجه به اینکه در حال حاضر رنگ مشکی برای حفظ پوشش زنان بهتر است، کراهت آن ثابت نیست.[۷]

در استفتایی دیگر که پرسیده شده است: «آیا چادر مشکی کراهت دارد؟» پاسخ مراجع عظام تقلید  اینچنین است:

آیات عظام امام خمینی(ره)، بهجت(ره)، تبریزی، صافی، فاضل لنکرانی ،نوری همدانی و وحید خراسانی:

پوشیدن لباس سیاه هر چند مکروه است،ولی عبا از آن استثنا شده و چادر مشکی نیز داخل عنوان عبا است و مکروه نیست.

آیات عظام سیستانی و مکارم شیرازی:

به طور کلی لباس سیاه مکروه نیست،افزون برآن که چادر مشکی داخل عنوان عبا است و استثنا شده است.[۸]

[۱]. محمدحسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج ۸، ص ۲۳۳.

[۲]. ابوالقاسم خویی، شرح عروه الوثقی، کتاب الصلاه، ج ۱، مکروهات لباس مصلی.

[۳]. برای آشنایی با این روایات ر.ک: فروع کافی، ج ۲، کتاب الصلاه باب اللباس الذی تکره الصلاه فیه و ما لا تکره، ص ۳۹۷ و کتاب الزی و التجمل باب لبس السواد، ص ۴۴۹؛ وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج ۳، کتاب الصلاه، ابواب لباس مصلی و مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، کتاب الصلاه، ابواب لباس مصلی.

[۴]. محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۲۱۱ و ج ۳، ص ۲۴۹.

[۵]. الحر العاملی، وسائل الشیعه، ج ۳، ابواب لباس مصلی، باب ۲۱، حدیث ۲.

[۶]. محمد حسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج ۸، ص ۲۳۵.

[۷] . مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج۱، ص۳۵.

[۸] . پرسشها و پاسخ های دانشجویی(نگاه و پوشش بسته)،ص۱۰۱

منبع: تبیان و …

حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام پیروی از عادت‌ها را دشمنی معرفی می‌کنند که مانع رسیدن به کمالات و درجات عالیه است:

«العادَهُ عَدُوٌّ مُتَمَلِّک؛ عادت، دشمنی است که انسان را در تملّک خود دارد.»[۱]

«غَیرُ مُدرِک الدَّرَجاتِ مَن أطاعَ العاداتِ؛ هر که از عادت‌ها پیروی کند، به درجات [عالیه] نرسد.»[۲]

به‌موجب تأثیرپذیری افراد جامعه از واکنش‌های سیاسی، زمانی که یک فرد با موجودیت سیاسی حاکم مخالف باشد، یا بخشی از عمل کرد آن را نپسندد و از سوی دیگر، نتواند به واکنش ستیزه جویانه و خصمانه دست بزند، مخالفت خود را در رفتارهای اجتماعی ظاهر می‌کند. ازاین‌رو اگر حاکمیت سیاسی و اجتماعی با اهل دین و مذهب باشد، او می‌کوشد هر چه نشان از دین و مذهب دارد را، از خود دور سازد و علیه آن موضع‌گیری نماید.[1]

ازاین‌رو می‌توان گفت که ناهنجاری‌هایی مانند بی‌حجابی، چشم‌چرانی، اصرار برای آزاد شدن حضور بانوان در ورزشگاه‌ها، تقلید از فرهنگ غربی مثل نگهداری سگ درون منزل، سگ بازی، پوشیدن لباس‌های غربی، ریش‌تراشی و … می‌تواند به نوعی اعتراض به وضع موجود و لجاجت با حاکمیت باشد.

و بعضا در پشت پرده این بی حجابی ها و رفتارهای اعتراض آمیز، سیاستمداران مخالف نظام اسلامی هستند که افراد را به عنوان آلت دست به میدان مبارزه و اعتراض می کشانند و آنان را در برابر نظام قرار می دهند.

[1]. برگرفته‌شده از جلوه‌نمایی زنان و نگاه مردان، ص 48.

یکی از اصلی‌ترین علل شیوع بی‌حجابی و بی‌بندوباری در جامعه توطئه و تهاجم فرهنگی ابرقدرت‌ها و استعمارگران است. آن‌ها دقیقاً همان کاری را می‌خواهند با ایران بکنند که با کشور اسلامی آندلس در قلب اروپای چند صد سال پیش انجام دادند که از آن به پروژه اندلسیزاسیون تعبیر می‌شود.

پروژه اندلسیزاسیون نوعی از براندازی نرم است که از طریق تضعیف و جایگزینی باورها و ارزش‌ها، استحاله فرهنگی و فساد اقتصادی، پروژه ناکارآمد سازی و فروپاشی نظام سیاسی به نتیجه می‌رسد.

وقتی‌که مردم جامعه‌ای، فکر و ذهنشان به تجمل‌گرایی، مدپرستی، خودنمایی، فخرفروشی، چشم‌چرانی، شهوت‌رانی و سایر مفاسد اخلاقی باشد به‌مرور اعتقادات دینی، غیرت و تعصبات وطن پرستانه در آن‌ها از بین می‌رود و درنهایت جامعه از درون تهی شده و توان مقاومت در برابر تهدیدات خارجی از مردم گرفته می‌شود و طعمه مناسبی می‌شود برای استعمار و استثمار استعمارگران.

شواهد بسیار زیادی مبنی بر دست داشتن دشمنان در بروز این پدیده در ایران وجود دارد؛ از جمله اینکه مارتین ایندک – نظریه‌پرداز صهیونیست آمریکایی – گفته است:

«ما دیگر نمی‌توانیم در ایران روی تحریکات دانش جویی حساب کنیم و دیگر نمی‌شود دانش جویان را به خیابان‌ها بیاوریم.

پروژه فعلی ما این است که حجاب را از زنان ایران بگیریم. زنان بی‌حجاب علامت مخالفت با حکومت دینی ایران خواهند شد.»[1]

[1]. هفته‌نامه پرتو، 16 دی‌ماه 81، شماره 162، ص 2.

متأسفانه امروزه شاهد این هستیم که شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان، مثل تلگرام و اینستاگرام، شده است محلی برای خودنمایی، دلبری و چشم‌چرانی. چه مردان و چه زنان، چه دختران و چه پسران برای اینکه لایک و تحسین جنس مخالف را گدایی کنند تصاویر فاخر یا بی حجاب و نامناسب خود را در پروفایل خود قرار می‌دهند یا در پیج خود و برای همه به اشتراک می‌گذارند. درحالی‌که نه زن و نه مرد حق ندارند که چه در فضای مجازی و چه در فضای حقیقی دلبری و خودنمایی کنند. به فرموده حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام چه شخصی که خودنمایی می کند و چه کسی که به او نگاه می‌کند از رحمت خدا دورند:

«لَعَنَ اللَّهُ‏ النَّاظِرَ وَ الْمَنْظُورَ إِلَیه؛ خداوند لعنت کرده است (از رحمت خدا دور است) کسی را که چشم‌چرانی می‌کند و کسی را که به او نگاه می‌شود».‏[1]

[1]. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏14، ص: 271

خداوند متعال در قرآن کریم خطاب به حضرت رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله می‌فرمایند:

«ای پیغمبر به همسران و دخترانت و به زنان مؤمنین بگو که‏ روسری‌های بلند خویش را بر روی خود بیفکنند (تا گردن و سینه و بازوان و ساق‌هایشان پوشیده شود) این کار نزدیک‌تر است به اینکه‏ (به عفت و پاکدامنی) شناخته شوند و مورد اذیت و آزار قرار نگیرند و (اگر تاکنون خطا و کوتاهی از آن‌ها سر زده توبه کنند که) خدا همواره آمرزنده و مهربان است.»[1]

نکته: مطلبی که از این آیه استفاده می‏شود، این است‏ که زن مسلمان باید آن‌چنان باوقار و سنگین در میان مردم رفت‌وآمد کند که علائم عفاف و پاک‌دامنی از آن هویدا باشد و با این صفت شناخته شود، لذا مردان بیماردل و بلهوسی که به دنبال شکار می‏گردند از آن‌ها مأیوس شده و به فکر بهره‌کشی و سوءاستفاده از آن‌ها نخواهند افتاد. لذا جوانان‏ ولگرد همیشه مزاحم زنان بی‌حجاب، جلف و سبک می‏گردند و اگر کسی به آن‌ها اعتراض کند که «چرا مزاحم می‏شوی؟» می‏گویند: «اگر دلش این چیزها را نخواهد با این وضع بیرون نمی‏آید!»

[1]. سوره احزاب آیه 59: یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنی أَنْ یُعْرَفْنَ فَلایُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللّهُ غَفُوراً رَحِیماً.

کسی از اجر و ثواب کامل و واقعی روزه برخوردار خواهد بود که علاوه بر روزه شکم و فرج همه اعضای بدنش هم روزه باشند. حضرت زهرا (علیها السلام) درباره روزه اعضا می‌فرمایند: «روزه‌داری که زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نمی‌کند، با روزه‌اش چه می‌خواهد بکند؟ (روزه‌اش به هیچ دردی نمی‌خورد و بی‌فایده است)»[1]

امام صادق (علیه‌السلام) هم دراین‌باره می‌فرمایند: «وقتی‌که روزه می‌گیری، باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه‌دار باشند.»[2]

گوش باید روزه بگیرد، یعنی اینکه چیز حرام مثل غیبت و موسیقی نباید گوش کند.

چشم باید روزه بگیرد، یعنی اینکه نگاه حرام به صحنه‌های ممنوع نداشته باشد.

مو باید روزه بگیرد، یعنی اینکه مو را باید از نامحرم پوشاند و حجاب باید رعایت بشود.

 پوست باید روزه باشد، یعنی اینکه بدن باید از نامحرمان پوشانده شود.

[1]. مَا یصْنَعُ الصَّائِمُ بِصِیامِهِ إِذَا لَمْ یصُنْ لِسَانَهُ وَ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوَارِحَهُ؛ بحارالانوار، ج 93، ص 295.

[2]. إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ شَعْرُکَ وَ جِلْدُک‏؛ الکافی، ج 4، ص 87، ح 1.