گناه شناسی

امیرالمؤمنین(علیه السلام) :

مَن أحزَنَ والِدَیهِ فَقَد عَقَّهُما.

کسی که پدر و مادر خویش را غمگین سازد عاق والدین شده است. (حق آنها را رعایت نکرده است.)

بحار الانوار، ج 74، ص 64.

امام صادق علیه ‏السلام :

اَلْحِلْمُ سِراجُ اللّه‏ِ... وَالْحِلْمُ یَدورُ عَلى خَمْسَةِ أَوْجُهٍ: أَنْ یَکونَ عَزیزا فَیَذِلَّ أَوْ یَکونَ صادِقا فَیُتَّهَمَ أَوْ یَدْعُوَ إِلَى الْحَقِّ فَیُسْتَخَفَّ بِهِ أَوْ أَنْ یُؤْذى بِلا جُرْمٍ أَوْ أَنْ یُطالِبَ بِالْحَقِّ وَیُخالِفوهُ فیهِ، فَإِنْ آتَیْتَ کُلاًّ مِنْها حَقَّهُ فَقَدْ اَصَبْتَ... .

بردبارى چراغ خداست... پنج چیز است که بردبارى مى‏طلبد: شخص عزیز باشد و خوار شود، راستگو باشد و نسبت ناروا داده شود، به حق دعوت کند و سبکش بشمارند، بى‎‏گناه باشد و اذیت شود، حق‏‎طلبى کند و با او مخالفت کنند. اگر در هر پنج مورد، به حق رفتار کنى، بردبار هستى... .

بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۴۲۲، ح۶۱.

امام صادق علیه ‏السلام :

مَنْ غَضِبَ عَلَیْکَ ثَلاثَ مَرّاتٍ وَلَم یَقُل فیکَ سوءا فَاتَّخِذْهُ لِنَفْسکَ خَلیلاً؛

هر کس سه بار بر تو خشم گرفت ولى به تو بد نگفت، او را براى خود به دوستى انتخاب کن.

معدن الجواهر، ص۳۴.

پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

أیُّما رَجُلٍ رَضِیَ بِتَزَیُّنِ امرَأَتِهِ وتَخرُجُ مِن بابِ دارِها، فَهُو دَیّوثٌ، ولا یَأثَمُ مَن یُسَمّیهِ دَیّوثا. وَالمَرأَةُ إذا خَرَجَت مِن بابِ دارِها مُتَزَیِّنَةً مُتَعَطِّرَةً وَالزَّوجُ بِذاکَ راضٍ، بُنِیَ لِزَوجِها بِکُلِّ قَدَمٍ بَیتٌ فِی النّارِ.

هر مردی که زنش آرایش کند و از منزل خارج شود دیوث است و هرکس او را دیوث بنامد گناهکار نیست. و هر زنی که‏زینت کرده و خوشبو از منزل خارج شود وشوهرش بدان امر راضی باشدخدا در مقابل هر قدمی که برمیدارد برای شوهرش خانه‏ای دردوزخ بناخواهد کرد.

جامع الأخبار(للشعیری)، ص: 158

امام موسی‌بن‌جعفر(ع):

التّوبَةُ النَّصُوحُ أنَ یَتوبَ العبدُ مِنَ الذّنبِ ثُمَّ لایَعودُ اِلَیهِ.

 توبة خالصانه آن است که وقتی بنده از گناه توبه کرد دیگر مرتکب آن گناه نشود.

(اصول کافی، ج 4، ص 165)

نشانه مؤمن این نیست که اصلا گناه و خطا نمی کند، چون این نشانه معصوم است بلکه مؤمن کسی است که هر وقت گناه کرد توبه می کند. در این باره حضرت رسول الله صلّی الله علیه و آله فرمودند:

مَن لَم یَندُبْ علی ذَنْبٍ یَرتکبُهُ فلَیسَ بمومِنٍ و لَمْ تَجِبْ لَهُ الشَّفاعَةَ.
کسی که به خاطر گناهی که مرتکب می شود، توبه نکند، مؤمن نیست و شفاعت شامل حال او نمی شود.

«وسائل الشیعه، ج 6، ص 266»

امیرمؤمنان على(علیه السلام) :

«لِلْمُرائِى اَرْبَعُ عَلامات: یَکْسِلُ اِذا کانَ وَحْدَهُ، وَ یَنْشُطُ اِذا کانَ فى النّاسِ،‌ وَ یَزیدُ فى الْعَمَلِ اِذا اُثْنِىَ عَلَیْهِ، وَ یَنْقُصُ مِنْهُ اِذا لَمُ یُثْنى عَلَیْهِ؛

ریاکار چهار علامت دارد:

اگر تنها باشد اعمال خود را با کسالت انجام مى‌دهد،

و اگر در میان مردم باشد بانشاط انجام مى‌دهد،

هرگاه او را مدح و ثنا گویند بر عملش مى‌افزاید،

و هرگاه ثنا نگویند از آن مى‌کاهد!»

شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 2، ص 180.

مطالب بیشتر در اینجا

قال امیرالمؤمنین علیه السلام:
ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ لِلْمُرَائِی یَنْشَطُ إِذَا رَأَی النَّاسَ وَ یَکْسَلُ إِذَا کَانَ وَحْدَهُ و َیُحِبُّ أَنْ یُحْمَدَ فِی جَمِیعِ أُمُورِه؛

(بحارالانوار، ج 69، ص 288.)

سه جیز از علامات ریاکاری است: موقع عمل در نزد مردم نشاط دارد و بهنگام عمل در تنهائی کسل است، و دوست دارد که مردم او را در همه کارها مدح و ستایش کنند!

سه چیز آمد علامات ریاکار - نشاط اندر عمل در نزد انظار
کسل باشد به تنهائی در اعمال - به مدح خلق خوش باشد در افعال