گناه شناسی

یکی از گناهان بزرگ ترک واجبات است که یکی از مصادیق آن روزه خواری است. در این پست سعی ما بر این است که از جوانب مختلف حکم شرعی و اخلاقی این گناه را بررسی نماییم.

حکم روزه خواری علنی کسی که برای روزه نگرفتن عذر شرعی دارد

اگر کسی برای روزه نگرفتن عذر شرعی دارد؛ مانند این‌که مسافر است و یا بیماری‌ای دارد که روزه گرفتن به او ضرر می‌رساند، در این صورت اگر چه روزه بر او واجب نیست، اما در عین حال "مکروه است در روز ماه رمضان جماع نماید، و در خوردن و آشامیدن کاملاً خود را سیر کند" (رساله آیت الله سیستانی مسأله1693 ) 

این شخص نباید در انظار عمومی روزه‌خواری کند.

جریمه و کفاره روزه نگرفتن بدون عذر شرعی

یکى از شاعران زمان امیرالمؤ منین علىّ علیه السلام به نام نجاشى در ماه مبارک رمضان ، آشکارا شراب خمر آشامید؛ پس او را نزد امام علىّ علیه السلام آوردند.
حضرت دستور داد تا او را صد ضربه شلاّق زدند و سپس او را به حکم آن بزرگوار زندانى نمودند؛ و چون فرداى آن روز شد، وى را از زندان بیرون آوردند و هشتاد شلاّق دیگر بر او زدند.
نجاشى اعتراض کرد : چرا زندان و هشتاد شلاق اضافى زدید؟
حضرت فرمود: چون حرمت ماه رمضان را شکستى و علنى با حرام روزه خوارى کردى .

منبع: تهذیب الا حکام : ج 10، ص 94، ح 19 به نقل کتاب : چهل داستان و چهل حدیث از أمیر المؤمنین علی علیه السلام /عبداللَّه صالحی‏

با توبه مفتوح همیشه است

 1ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

 بابُ التّوبَةِ مَفتُوحٌ.

 درب توبه همیشه باز است. (الشهاب فی‌الحِکم و الآداب، ص 18)

استغفار دوای درد گناه

 2ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

 لِکُلِّ داءٍ دَواءٌ وَ دَواءُ الذَّنبِ اَلاِستِغفارُ.

هر دردی دوا و درمانی دارد. داروی گناه، طلب آمرزش و استغفار کردن است. (ثواب‌الاعمال، ص 365)

حقیقت توبه چیست؟

3ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

التّوبَةُ نَدَمٌ بِالْقَلْبِ وَ اسْتِغْفارٌ بِاللِّسانِ وَ تَرْکٌ بِالْجَوارِحِ، وَ اِضمارٌ أنْ لایَعُودَ.

توبه عبارت است از: پشیمانی در دل، استغفار با زبان، ترک گناه در عمل و تصمیم بر عدم ارتکاب مجدّد آن. (فهرست غرر، ص 39)

روزه از بنیانهای اسلام

1-امام محمد باقر علیه السلام :

 بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَةِ أَشْیَاءَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَایَة

اسلام بر پنج چیز استوار است، بر نماز و زکات حج و روزه و ولایت (رهبرى اسلامى).

کافی(ط-الاسلامیه)ج 4 ، ص 62، ح 1{شبیه این حدیث در تفسیر نور الثقلین ج 1 ، ص 372 ، ح 279 }

از حکمتهای وجوب روزه

2-امام صادق علیه السلام :

إِنَّمَا فَرَضَ اللَّهُ (عَزَّ وَ جَلَّ) الصِّیَامَ لِیَسْتَوِیَ بِهِ الْغَنِیُّ وَ الْفَقِیر

خداوند روزه را واجب کرده تا بدین وسیله دارا و ندار (غنى و فقیر) مساوى گردند.

من لا یحضره الفقیه ج 2 ص 73، ح 1766

3- امام علی علیه السلام :

فرض الله ...َ الصِّیَامُ ابْتِلَاءً لِإِخْلَاصِ الْخَلْق‏

خداوند روزه را واجب کرد تا به وسیله آن اخلاص خلق را بیازماید.

نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 512 ، ح 252 - تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 176 ، ح 3376

4- امام رضا علیه السلام :

 إِنَّمَا أُمِرُوا بِالصَّوْمِ لِکَیْ یَعْرِفُوا أَلَمَ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ فَیَسْتَدِلُّوا عَلَى فَقْرِ الْآخِرَة

مردم به انجام روزه امر شده اند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بیچارگى آخرت را بیابند.

وسایل الشیعه ج 10 ، ص 9 ، ح 12701

امام صادق علیه السلام :
صَدَقَةٌ یُحِبُّهَا اللّه‏ُ: إِصلاحٌ بَینَ النّاسِ إِذا تَفاسَدوا، وَتَقارُبٌ بَینَهُم إِذا تَباعَدوا؛ 
صدقه اى که خداوند آن را دوست دارد عبارت است از: اصلاح میان مردم هرگاه رابطه ‏شان تیره شد و نزدیک کردن آنها به یکدیگر هرگاه از هم دور شدند.
کافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص209، ح1

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 مَن یَشفَعْ شَفاعَةً حَسَنَةً ، أو أمَرَ بمَعروفٍ ، أو نَهى عَن مُنکَرٍ ، أو دَلَّ على خَیرٍ ، أو أشارَ بهِ، فهُو شَریکٌ . و مَن أمَرَ بسُوءٍ ، أو دَلَّ علَیهِ ، أو أشارَ بهِ ، فهُو شَریکٌ . (بحار الأنوار : 2 / 24 / 76) 

 هر کس براى کارى نیک وساطت کند یا به کارى نیک فرمان دهد یا از کارى زشت باز دارد یا به کارى نیک راهنمایى کند و یا در هنگام مشورت آن را نشان دهد، چنین کسى [در انجام آن کار ]شریک است و هر که به کارى بد و زشت فرا خواند یا به آن راهنمایى کند و یا در هنگام مشورت آن را توصیه کند، او در آن کار شریک است.

روایت شده است که داوود علیه السلام تنها به صحرا رفت. پس خداوند به او وحى فرمود: اى داوود! چه شده است که تو را تنها مى بینم؟ عرض کرد: معبودا! شوق دیدار تو در جانم شدّت گرفته و میان من و خلق تو حائل گشته است. خداوند به او وحى فرمود: به میان آنان برگرد؛ زیرا اگر تو یک بنده گریز پا را نزد من بیاورى نام تو را در لوح، با صفت ستوده ثبت مى‌کنم. (بحارالأنوار : 14 / 40 / 26)

پیام الهى

یا اَیُّهَا الّذینَ آمَنوُا!

اَنْفِقُوا مِمّا رَزَقْناکُم

مِنْ قَبْلِ اَنْ یَأتِىَ یَوْمٌ

لابَیْعٌ فیهِ وَ لاخُلَّةٌ وَ لا شفاعَةٌ.

(بقره، 254)

اى کسانى که ایمان آورده‏اید!

از آنچه به شما روزى داده‏ایم، انفاق کنید،

پیش از رسیدن روزى که در آن روز (قیامت) نه داد و ستدى است و نه دوستى و واسطگى (و هیچ کدام به کار نمى‏آید).

مال، وسیله آزمایش

همانطور که گاهى بعضى از اعضاى بدن، »بى‏حس« مى‏شود،

آدمها هم گاهى »احساس« خود را از دست مى‏دهند.

حضرت رسول‏ صلى الله وعلیه وآله آدمیزادگان را همچون اعضاى یک جسد و پیکر دانسته که همه با هم پیوند دارند و »چو عضوى به درد آورد روزگار، دگر عضوها را نماند قرار«.

حالا، اگر با درد یک عضو، عضو دیگر احساس درد نکرد، یا جدا شده از آن پیکر است، یا دچار »بى حسّى« است، یعنى نوعى »مردگى«!

خیلى از کسانى که با ادعاى بالا، دم از »جامعه« و »حقوق انسانى« مى‏زنند، در مقابل همین مسأله ساده، یعنى درد و رنجِ انسانها و همنوعان، بى‏تفاوتند و آنچه برایشان مهمّ است، رفاه و آسایش »خود« است، دیگران در هر وضعى که مى‏خواهند، باشند!

به آنان چه که برخى پول نسخه و ویزیت ندارند،

به آنان چه که بعضى با حسرت، شاهد پرپر شدن عزیزشانند و توان مداوا ندارند.

چه عیب دارد که شادیهاى خود را با دیگران تقسیم کنیم و در اندوه و رنج همنوعان، شریک شویم؟

»بیدردى« هم یک »درد« است،

اما از آن دردها که خود را نشان نمى‏دهد و رفته رفته »هویّت انسانى« را تحلیل مى‏برد و از افراد، چیزى باقى نمى‏گذارد مگر مشتى تمنیّات سیرى ناپذیر و هیکلى با روحیّات‏حیوانى، فاقد هرگونه »احساس‏بشرى«!

یکی از ویژگی های روزه دار آن است که دعای او مستجاب می شود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

ثلاثة لاتردّ دعوتهم: الصائم حتی یفطر(الدر المنثور، ج 1، ص441)

سه گروه دعای آن ها رد نمی شود که از آن ها روزه داری است تا افطار کند. و در بیان دیگر فرمود:

الصائم عند افطاره دعوة مستجابة؛(الدر المنثور، ج 1، ص437)

دعای روزه دار هنگام افطار مستجاب است.

و در گفتار دیگری فرمود:

نوم الصائم عبادة و صمته تسبیح و عمله مضاعف و دعائه مستجاب و ذنبه مغفور؛(الدر المنثور، ج 1، ص437)

خواب روزه دار عبادت و سکوت او تنزیه خدا و عمل او چندین برابر و دعای او مستجاب و گناه او مورد مغفرت است.

از این احادیث استفاده می شود، هر سالکی که حرمت الهی را پاس دارد دعای او مستجاب خواهد بود. روزه دار نیز از این برکت برخوردار و از وعده استجابت دعا بهره مند است.