گناه شناسی

امیر مؤمنان(علیه السلام) در میان گروهی از اصحاب بود که مردی خدمت حضرت رسید و عرض کرد: ای امیر مؤمنان، من به نوجوانی دخول کرده ام، مرا تطهیر کن، امام(علیه السلام) فرمود:

 به خانه ات برو، شاید صفرا بر تو غلبه کرده است(درحالت طبیعی نیستی که این گونه اقرار می کنی.) فردا دو باره خدمت حضرت رسید و عرض کرد: ای امیر مؤمنان به نوجوانی دخول کرده ام، مرا تطهیر کن. امام فرمود: اذهب الی منزلک لعل مرارا هاج بک.
آن مرد سه بار پس از مرتبه اول، این اقرار خود را تکرار کرد و در مرتبه چهارم حضرت به او فرمود:

 ای مرد، رسول خدا در مورد مثل تو، سه حکم قرار داده، هر کدام را که می خواهی برگزین.
عرض کرد: یا امیر مؤمنان آن سه چیست؟ فرمود:
ضَرْبَةٌ بِالسَّیْفِ فِی عُنُقِکَ بَالِغَةً مَا بَلَغَتْ أَوْ إِهْدَاءٌ مِنْ جَبَلٍ مَشْدُودَ الْیَدَیْنِ وَ الرِّجْلَیْنِ أَوْ إِحْرَاقٌ بِالنَّار

وارد کردن ضربه شمشیر به گردنت تا هر کجا برسد، پرت کردن از کوه با دست و پای بسته، سوزاندن با آتش.
عرض کرد: ای امیر مؤمنان، کدام یک شدیدتر است؟ فرمود:سوزاندن با آتش.
عرض کرد: ای امیر مؤمنان، من همین سوزاندن با آتش را برگزیدم.
آن گاه امیر مؤمنان به آن مرد فرمود:

خُذْ لِذَلِکَ أُهْبَتَکَ‏

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

إنّ اللّه َ تَبارَکَ وَ تَعالى إذا أرادَ بعَبدٍ خیراً جَعَلَ ذُنوبَهُ بَینَ عَینَیهِ مُمَثَّلَةً و الإثمَ علَیهِ ثقیلاً وَبیلاً ، و إذا أرادَ بعَبدٍ شرّاً أنساهُ ذُنوبَهُ

 هرگاه خداوند تبارک و تعالى خوبى بنده اى را بخواهد، گناهان او را در برابر چشمانش مجسّم مى کند و بار گناه را بر دوش او سنگین مى سازد و هرگاه بدى بنده اى را بخواهد، گناهانش را از یادش مى برد .

مکارم الأخلاق: 2/ 365/ 2661.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

لِکُلِّ ذَنبٍ تَوبَةٌ إلّا سُوءَ الخُلُقِ، فإنّ صاحِبَهُ کُلَّما خَرَجَ من ذَنبٍ دَخَلَ فی ذَنبٍٍ.

 هر گناهى توبه دارد مگر بد اخلاقى؛ زیرا آدم بد اخلاق از هر گناهى که درآید (توبه کند) به گناهى دیگر مى‏افتد.

میزان الحکمه،ج‏4،271،حدیث: 6782.

درمان گناه با نسخه امیرالمؤمنین علیه السلام

کمیل یکى از یاران مخلص امیرالمؤمنین است ، مى گوید:
از امیرالمؤمنین (ع ) پرسیدم ، انسان گاهى گرفتار گناه مى شود و به دنبال آن از خدا آمرزش مى خواهد، حد آمرزش خواستن چیست ؟
فرمود:
حد آن توبه کردن است .
کمیل : همین مقدار؟
امام (علیه السلام ) نه !
کمیل : پس چگونه است ؟
امام : هرگاه بنده گناه کرد، با حرکت دادن بگوید استغفرالله .
کمیل : منظور از حرکت دادن چیست ؟
امام : حرکت دادن دو لب و زبان ، به شرط این که دنبال آن حقیقت نیز باشد.
کمیل : حقیقت چیست ؟
امام : دل او پاک باشد و در باطن تصمیم بگیرد و به گناهى که از آن استغفار کرده باز نگردد.
کمیل : اگر این کارها را انجام دادم از استغفار کنندگان هستم ؟

حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام:

البُکاءُ مِن خَشیةِ اللّهِ یُنیرُ القلبَ، و یَعْصِمُ مِن مُعاوَدَةِ الذَّنبِ

گریستن از ترس خدا دل را نورانى مى‏کند و از خو گرفتن و عادت به گناه(یا بازگشت به گناه)‏ مصون مى‏ دارد.

میزان الحکمه حدیث 1968.

در کتاب انوار المجالس صفحه سیصدو چهارده نقل مى کند از حسن بصرى که گفت:
یک روز در بازار آهنگران بغداد مى گذشتم که ناگهان چشمم افتاد به آهنگرى که دستش را داخل کوره حدادى مى کند و آهن گداخته شده قرمز را مى گرفت بدون آنکه ابدا احساس سوزشى کند روى سن دان مى گذاشت و با پُتک روى آن مى زد و به هر نوع که مى خواست در مى آورد ومى ساخت. چون مشاهده این کار شگفت انگیز بود مرا وادار به پرسش از او کرد رفتم جلو سلام کردم جواب داد بعد پرسیدم آقا مگر آتش کوره و آهن گداخته بشما آسیبى نمى رساند؟
آن مرد گفت: نه.
گفتم چطور؟
گفت: یک ایّامى در اینجا خشک سالى و قحطى شد ولى من همه چیز در انبار داشتم. یکروز یک زن وجیه و خوش سیمائى نزد من آمد و گفت اى مرد من کودکانى یتیم و خردسال دارم و احتیاج به آذوقه و مقدارى گندم دارم خواهشمندم براى رضاى خدا کمکى بکن و بچه هاى یتیم مرا از گرسنگى و هلاکت نجات بده منهم چون بهمان یک نظر فریفته جمالش شده بودم، در مقابل خواسته اش گفتم: اگر گندم مى خواهى باید ساعتى با من باشى تا خواسته ات را برآورده کنم.

راز اختلاف پاداش اعمال اولیاء خدا و اعمال مذنبین:

حضرت  امیرالمؤمنین(علیه‌السلام):

 طِهِّروا قُلوبَکُم مِن دَرَنِ السَّیِّئات تُضاعفْ لکُمُ الحَسناتُ.

دل‌های خود را از چرک گناه پاکیزه کنید تا حسنات و پاداش‌های شما مضاعف گردد.

(فهرست غرر، ص 127)

پرسش:

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرموده اند: «التّائبُ مِن الذَّنبِ کَمَنْ لا ذَنْبَ لَهُ کسى که از گناه توبه کند مانند کسى است که گناهى نکرده است»! (کنز العمّال: 10174.)

اما چطور ممکن است که کسی که توبه کرده مانند کسی باشد که گناهی مرتکب نشده!؟

پاسخ:

 امام جعفرصادق(علیه‌السلام):

اِنَّ اللهَ یُحِبُّ العَبدَ المُفَتِّنَ التَّوّابَ وَ مَن لَم یَکُن ذلِکَ مِنهُ کانَ أَفضَل.

 خداوند بنده‌ای که به گناه آلوده بوده و مرتب در حال توبه است دوست را می‌دارد. البته آن کس که گناه نکرده از او افضل و بالاتر است. (اصول کافی، ج 4، ص 168)

در ضمن اینکه شخص پاک از گناه خودداری می کند به ازای هر گناهی که می توانسته مرتکب شود و خودداری کرده خداوند پاداشی را به وی عنایت می کند. شخص تائب از این نظر که نامه عملش از گناه پاک شده مانند شخص پاک است، اما از نظر پاداشهایی که نصیب شخص پاک شده والله اعلم.

از طرف

مولی امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمودند:

 طِهِّروا قُلوبَکُم مِن دَرَنِ السَّیِّئات تُضاعفْ لکُمُ الحَسناتُ.

دل‌های خود را از چرک گناه پاکیزه کنید تا حسنات و پاداش‌های شما مضاعف گردد.(فهرست غرر، ص 127)

با توجه به این حدیث شریف ثواب اعمال خیر انسان پاک چندین برابر است، اما انسان گنهکار از این ثواب محروم است.

هر کس توبه نصوح کند هم در پناه محبت پروردگار قرار میگیرد هم گناهش موجب رسوایی وی در دنیا و آخرت نخواهد شد چون خداوند به محض توبه آنرا از دید خلائق می‎پوشاند و مخفی می‌نماید!

امام جعفرصادق(علیه‌السلام) می‏‎فرمایند:

اِذا تابَ العَبدُ تَوبَةً نَصوحاً أَحَبَّهُ اللهُ فَسَتَرَ عَلَیهِ فی‌الدُّنیا والآخرة.

وقتی بنده توبة خالصانه می‌کند خدا هم او را دوست می‌دارد و عیوبش را در دنیا و آخرت می‌پوشاند.

(اصول کافی، ج 4، ص 162)

برخی از کاربران محترم با ناامیدی رجوع می کنند و اظهار می کنند که گناهان بزرگی مرتکب شده‎ام که فکر نمی‎کنم خدا مر ا ببخشد غافل از اینکه هر چقدر گناه بزرگ باشد با پشیمانی و توبه بخشیده می شود.

پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم می فرمایند:

 لَو عَمِلْتُمُ الخَطایا حتّی بَلَغَ الیَ السّماءِ ثُمَّ نَدِمتُم لَتابَ اللهُ عَلَیْکُم.

شما اگر آنقدر گناه کرده‌اید که تا به بلندی آسمان رسیده سپس از کردة خود پشیمان شدید خداوند توبة شما را می‌پذیرد.

(لئالی‌الاخبار، ج 1، ص 364)