گناه شناسی

حضرت امیر مؤمنان علیه السلام شنید که مردى مى‏ گوید: بخیل، معذور‌تر از کسى است که حقّ دیگران را مى‏ خورَد.

پس به او فرمود: «اشتباه مى‏کنى. ظلم کننده حق‏خور، بسا که توبه کرده، طلبِ آمرزش کند و حق را به صاحبش برگردانَد، در حالى که بخیل، هر گاه بخل ورزد، از دادن زکات و صدقه، خوددارى مى‏ورزد، به خویشاوندانش کمک نمى‏کند، از میهمان، پذیرایى نمى‏کند، در راه خدا، انفاق نمى‏کند و از دیگر نیکى کردن‏ها، خوددارى مى‏ورزد. وارد شدن بخیل به بهشت، ممنوع است».

متن عربی:

در ذیل به واقعه ای اشاره می شود که چند نکته مهمی را در بر دارد.

1. شرایط اجرای حد قطع دست دزد باید محرز شود.

2. اینکه اجرای حد یکی از راه های پاک شدن از گناه است.

3. لزومی ندارد که مجرم و گناه کار برای پاک شدن از گناه نزد قاضی و در دادگاه خود را مفتضح و به گناه خود اعتراف کند تا با اجرای حد پاک شود! بلکه بدون حد هم می شود با برگرداندن حق مردم و توبه پاک شد.

4. توبه کنندگان واقعی از محبان و شیعیان امیرمؤمنان علی (علیه‎السلام) مورد عنایت ویژه ایشان قرار خواهند گرفت.

و اما داستان

از امیرالمومنین علیه السلام پرسیدند، شما معتقدید که شراب نوشیدن از زنا و دزدى بدترست ؟
آن حضرت فرمود: آرى ، زیرا کسى که زنا مى کند بسا مرتکب گناه دیگرى نشود، ولى کسى که شراب نوشید هم زنا مى کند هم دزدى مى کند، هم مرتکب قتل حرام مى شود، و هم نماز نمى خواند.(فروع کافى ، ج 7، ص 404)

منبع: کتاب قضاوتهای امیرالمومنین علی علیه ‏السلام/ آیه الله علامه حاج شیخ محمد تقی تستری 

پارتی ‌بازی که در ادبیات عامیانه با تعابیری نظیر بند (پ) نیز از آن نام برده می‌شود! (که منظور از آن پول و پارتی است)، عموماً بر تبعیض و جایگزینی رابطه به جای ضابطه دلالت دارد. اگر کسی باعث شود که حق قانونی عموم زیر پاگذاشته شود و به هر نحوی در اختیار فرد خاصی گذاشته شود، این پارتی بازی است. معرفی کردن و راهنمایی کردن افراد حتی آشنایان برای حضور در میادین مسابقه جهت استخدام و کسب فرصتهای موجود مصداق پارتی بازی نیست مشروط بر اینکه حق دیگران مبنی بر اطلاع یافتن از این موضوع ضایع نشود.

متاسفانه این پدیده زشت در جامعه امروزی ما بسیار شایع است و هر کسی به هر طریقی که بتواند برای منفعت رساندن به قوم و خویش و اطرافیان خود از طریق پارتی بازی و ضایع کردن حق دیگران تلاش می کند.

به عنوان مثال بسیاری از استخدامها و اختلاس های چندین ملیاردی اخیر در کشور از طریق پارتی بازی و گاها فقط با یک امضا (منبع) صورت گرفته است، در حالی که یک شخص عادی برای گرفتن وام باید هفت خوان رستم را طی کند.

کاش مسئولین ما و مردم ما همانطور که اسما پیرو و شیعه حضرت امیرالمومنین علی (علیه‎السلام) هستند رسما و در عمل هم شیعه باشند.

در ادامه به دو واقعه از سیره علوی در مخالفت عملی حضرت امیرالمومنین (علیه‎السلام) با پارتی بازی و دست درازی به بیت المال اشاره می شود.

“پارتی‌بازی” یکی از مصادیق شایع فساد اداری است.

براساس نتایج “طرح پیمایش ملی ارزشها و نگرش‌های ایرانیان”، بالغ بر ۸۷ درصد مردم، وجود پارتی‌بازی در جامعه را یک معضل جدی و مهم ارزیابی کرده‌اند. مطابق یافته های این پژوهش ملی، بیش از ۸۱ درصد جامعه آماری معتقدند نداشتن پول و پارتی‌ باعث ضایع شدن حقوق فردی می‌شود و بالغ بر۶۰ درصد افراد جامعه واقعاً نمی‌دانند بالاخره باید قانون را رعایت کنند یا اینکه پارتی‌بازی کنند تا کارشان پیش برود.

براساس برخی پژوهشهای دیگر نیز «پارتی‌بازی» پس از «بیکاری» و « تورم» در ردیف سوم معضلات اجتماعی قرار دارد.

حضرت امیرالمومنین علی (علیه ‏السلام) :

تَرکُ الذَّنبِ أهوَنُ مِن طَلَبِ التّوبَة.[1]

گناه نکردن آسان تر از طلب توبه است.

فرمایش امام على (علیه ‏السلام) در این‏باره از چند طریق قابل توجیه است:

1- از نظر اسلام، گناه بیمارى است. امام على (علیه ‏السلام) مى ‏فرماید: « اَلذُّنُوبُ الَدّأُ وَ الدَّوأُ اَلاْ ِسْتِغْفارُ وَ الشِّفأُ أنْ لا تَعُودَ؛[2] گناهان درد و داروى آن استغفار است و شفاى این بیمارى آن است که دیگر به گناه بازنگردى» . در جاى دیگر درباره شهوات مى ‏فرماید: « شهوات دردهاى کشنده‏اى است که بهترین داروى آن خوددارى و صبر است» .[3] امروزه ثابت شده که پیشگیرى از بیمارى به مراتب آسان‏تر و کارسازتر از درمان است، از این رو، متخصصان امر بهداشت و درمان، همواره بر پیشگیرى از بیمارى تأکید کرده، هزینه ‏هاى زیادى را براى این امر اختصاص داده ‏اند. این قاعده در مورد بیمارى روحى نیز صادق است، براین اساس است که امام على (علیه ‏السلام) مى ‏فرماید: «ترک گناه از توبه آسان‏تر است» .

روایتی در نهج البلاغه است که علی (علیه السلام) در آن توبه کامل را معرفی می کند.

ماجرا از این قرار است که مردی خدمت علی (ع) رسید و نشست پیش حضرت و گفت « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ » حضرت فرمود: « ثَکِلَتْکَ أُمُّک‏» "مادرت به عزایت بنشیند". یعنی بمیری این چه حرفیست که می زنی؟! « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ » که توبه نیست، توبه شرایط دارد؛ گفت: "یا علی! شرایطش چیست، توبه حقیقی چگونه است؟"

فرمود: اگر بخواهی از گناه توبه حقیقی کنی ۶ کار باید انجام دهی بعدا بگویی : « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ »

۱- النَّدَمُ: اول نسبت به آن گناهی که انجام دادی واقعاً پشیمان شده باشی. فرض کنید بعد از این که انسان تیر از دستش خارج شد و کسی را کشت، وقتی که این منظره هر وقت به خاطرش بیاید ناراحت و پشیمان می شود، چرا من چنین کاری کرده ام، برای شوخی یا برای تربیت سیلی زد و بچه مرد، به عنوان شوخی کاری کرد خطای بزرگی صادر شد، هر وقت این منظره را فکر می کنی ناراحت می شوی. توبه حقیقی معنایش این است که وقتی آن کار زشت را فکر کنی ندم و ناراحتی پیدا کنی .

ماجرایى شگفت آور از کرامات حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام

در ذیل به ماجرایی شگفت انگیز  از کرامات حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام اشاره می شود که در آن چند گناه بزرگ از جمله تجاوز به عنف، قتل، دلالی برای زنا و رشوه صورت گرفته است.

ابن عباس مى گوید: روزى عمر در زمان خلافتش براى اداى فریضه صبح به مسجد آمد دید کسى در محراب خوابیده است، عمر به غلام خود گفت: او را براى نماز خواندن بیدار کن، غلام پیش رفت، دید لباس زنانه به تن دارد، تصور کرد زنى از انصار است او را حرکت داد، ولى حرکت نکرد، معلوم شد مردى است در لباس زنان که سرش بریده شده است.