(انَّما یَفْتَرِى الْکَذِبَ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِآیاتِ‏اللَّهِ وَ اولئِکَ هُمُ الْکاذِبُونَ)[1].

تنها کسانى دروغ مى‏بندند که به آیات خدا ایمان ندارند (آرى) دروغگویان واقعى آنها هستند!

خلاصه تفسیر:

در تعلیمات اسلام در مورد مبارزه با کذب و دروغ تاکید فراوانی شده است تا آنجا که:

دروغگویان هم ردیف کفار و منکران الهی شمرده شده است.

دروغ با عنوان بدترین گناهان ،کلید گناهان و ناسازگار با ایمان معرفی شده است و تا انسان دروغ را ترک نکند طعم ایمان را نخواهد چشید.

در آیه مورد نظر خداوند می فرمایند: دروغ و افترا کار کسانى است که ایمان به آیات خدا ندارند، و دروغ‏گویان واقعى آنها هستند !

شأن نزول:

گناه چیست؟

 «گناه» عملی است که با اراده و رضایت الهی در تضاد بوده ، با ایجاد نوعی “ تاریکی" معنوی در نفس انسان، آدمى را از خدای متعال که "نور" آسمانها و زمین است، دور مى‏سازد و به عبارت دیگر، موجب بازماندن وى از کمال و قرب به خدا مى‏گردد.

تعیین این که چه چیزی گناه است و چه چیزی ثواب از طریق کتاب و سنت مقدور است، زیرا در بسیاری از موارد، گناه بودن عملی قابل تشخیص عقلانی نیست و خدای متعال است که این موارد را به اقتضای علم و حکمت مطلق خود، از طریق وحی و دین، برای بشر بیان نموده است.

اقسام گناه:
عالمان اسلامی گناهان را بر دو گونه تقسیم نموده اند: گناهان کبیره (بزرگ) و گناهان صغیره (کوچک)..
این تقسیم بندى از قرآن و روایات سرچشمه گرفته است ؛ در قرآن چنین مى خوانیم: اگر از گناهان کبیره اى که از آن نهى شده اید، اجتناب کنید، گناهان کوچک شما را مى پوشانیم وشما را در جایگاه خوبى وارد مى سازیم . (نساء، 31)  1

«تَکَادُ السَّمَوَ تُ یَتَفَطَّرْنَ مِن فَوْقِهِنَّ وَالْمَلَئِکَةُ یُسَبّحُونَ بِحَمْدِ رَبّهِمْ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِمَن فِى الْأَرْضِ أَلَا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ». الشورى: 5.
 «چیزى نمانده که آسمان‏ها از فرازشان بشکافند، در حالى که فرشتگان خداوند، کارشان را به پاکى مى‏ستایند و براى کسانى که در زمین هستند، آمرزش مى‏طلبند. آگاه باش که خدا، آمرزگار و مهربان است».

در پستهای گذشته و در تفسیر آیات مربوط به استغفار ملائک برای مومنین بیان شد که حدود بیست گروه از امت حضرت رسول الله صلى الله علیه و آله مشمول استغفار ملائکه هستند که احادیث مربوط به فرستندگان صلوات بر حضرت محمد و آل محمد علیهم السلام‏ در نوشته ها و شبهای جمعه، محبین اهل بیت، طالِبین علم‏ و دانشجویان، موذن و خادم مسجد، هر مسلمانى که ماه رمضان را درک کند، روزه ‏دار، نمازگزار اجابت کننده ندای موذن، منتظر وقت نماز، هر کس بعد از نماز در جانمازش بنشیند، هر کس بعد از نماز  جماعت صبح سه آیه آغازین سوره انعام را بخواند، هر کس که در راه نماز جماعت بمیرد، هرکسی که برای نماز وارد مسجد شود ، هر کسی که در جایى که تنهاست اذان بگوید سپس نماز بخواند، شیعیان، یاد کنندگان از موضوع امامت‏، ائر امیر مؤمنان علیه السلام، زائر امام حسین علیه السلام‏، برآورنده نیاز مؤمن و کسى که خانواده‏اش را شاد کند اشاره شد که در این پست به احادیث شریفی در مورد موضوعات ذیل اشاره خواهد شد.

عیادت کننده از بیمار

تشییع کننده جنازه مؤمن

کسی که موقع خواب آیه 110 سوره کهف را بخواند

کسی که موقع خواب آیه 18 سوره آل عمران را بخواند

یاد کننده از خدا در هنگام خوابیدن‏

کسى که شب را پاک و با وضو به سر برد

کسى که لقمه حلال بخورد

انجام دهنده برخی کارها در روز جمعه

«تَکَادُ السَّمَوَ تُ یَتَفَطَّرْنَ مِن فَوْقِهِنَّ وَالْمَلَئِکَةُ یُسَبّحُونَ بِحَمْدِ رَبّهِمْ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِمَن فِى الْأَرْضِ أَلَا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ».  الشورى: 5.

 «چیزى نمانده که آسمان‏ها از فرازشان بشکافند، در حالى که فرشتگان خداوند، کارشان را به پاکى مى‏ستایند و براى کسانى که در زمین هستند، آمرزش مى‏طلبند. آگاه باش که خدا، آمرزگار و مهربان است».

در پستهای گذشته و در تفسیر آیات مربوط به استغفار ملائک برای مومنین بیان شد که حدود بیست گروه از امت حضرت رسول الله صلى الله علیه و آله مشمول استغفار ملائکه هستند که به فرستندگان صلوات بر حضرت محمد و آل محمد علیهم السلام‏ در نوشته ها و شبهای جمعه، محبین اهل بیت، طالِبین علم‏ و دانشجویان، موذن و خادم مسجد، هر مسلمانى که ماه رمضان را درک کند، روزه ‏دار، نمازگزار اجابت کننده ندای موذن، منتظر وقت نماز، هر کس بعد از نماز در جانمازش بنشیند، هر کس بعد از نماز  جماعت صبح سه آیه آغازین سوره انعام را بخواند، هر کس که در راه نماز جماعت بمیرد، هرکسی که برای نماز وارد مسجد شود و هر کسی که در جایى که تنهاست اذان بگوید سپس نماز بخواند، اشاره شد که در این پست به موارد ذیل اشاره خواهد شد.

شیعیان

یاد کنندگان از موضوع امامت‏

زائر امیر مؤمنان علیه السلام

زائر امام حسین علیه السلام‏

برآورنده نیاز مؤمن

کسى که خانواده‏اش را شاد کند

قرآن کریم:

«وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِیرًا

إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُواْ إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ وَ کَانَ الشَّیْطَانُ لِرَبِّهِ کَفُورًا»؛ (اسراء، 26- 27)

«و حق نزدیکان را بپرداز و (همچنین) مستمند و وامانده در راه را، و هرگز اسراف و تبذیر مکن؛ چرا که تبذیرکنندگان برادران شیاطینند، و شیطان کفران (نعمت های) پروردگارش کرد».

در آیات فوق، اسرافکاران برادر و همراه شیطان شناخته شده اند. بنابراین، در این جا می توان گفت هر کسی که برادران شیطان که همان اسراف کارانند، با آگاهی و از روی عمد به اسراف می‌پردازند و با شیطان همراه اند.

کسی که در بیت المال، عمر، هزینه زندگی با آگاهی و علم اسراف می کند، از پرتو معارف دینی به دور است و نمی تواند به صراط مستقیم که رهروانش در پناه لطف الهی هستند، هدایت شود.

در  پست قبلی و ذیل تفسیر آیه 7 سوره شریف غافر اشاره شد که حدود بیست گروه از امت حضرت رسول الله صلى الله علیه و آله مشمول استغفار ملائکه هستند که به احادیثی در مورد فرستندگان صلوات بر حضرت محمد و آل محمد علیهم السلام‏ در نوشته ها و شبهای جمعه، محبین اهل بیت، طالِبین علم‏ و دانشجویان، موذن و خادم مسجد اشاره شد که در این پست به تعداد دیگری از آنها اشاره می شود.

هر مسلمانى که ماه رمضان را درک کند

روزه ‏دار

نمازگزار

اجابت کننده ندای موذن

منتظر وقت نماز

هر کس بعد از نماز در جانمازش بنشیند

هر کس بعد از نماز  جماعت صبح سه آیه آغازین سوره انعام را بخواند

هر کس که در راه نماز جماعت بمیرد

هرکسی که برای نماز وارد مسجد شود

هر کسی که در جایى که تنهاست اذان بگوید سپس نماز بخواند

یکی از راههای آمرزش گناهان استغفار و طلب آمرزش گناهان از خداست اما بعضی از اعمال نیک هستند که در این کار به ما کمک می کنند و در واقع ما را بدون زحمت استغفار به نتیجه مورد نظر می رسانند و ما بدون استغفار گناهان بخشیده شده و از برکات استغفار هم بهره مند خواهیم شد.

بعضی از اعمال هستند که ملائکه برای صاحبان آن کارها استغفار می کنند و استغفار ملائکه یقینا به مغفرت خواهد انجامید چون حضرت رسول الله صلى الله علیه و آله فرمودند: أخبَرَنی جَبرَئیلُ علیه السلام عَن رَبّی أنَّهُ قالَ: ما أمَرتُ أحَدا مِن مَلائِکَتی أن یَستَغفِروا لِأَحَدٍ مِن خَلقی، إلَا استَجَبتُ لَهُم فیهِ.

  توبه سبب طول عمر و وسعت در زندگى و رفع گرفتاریهاى عیشى و رفاهیت در امور است چنانچه در قرآن کریم مى خوانیم :

وَأَنِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَیْهِ یُمَتِّعْکُم مَّتَاعًا حَسَنًا إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى.[1]

و طلب آمرزش کنید از پروردگار خودتان پس به سوى او رجوع کنید که اگر به سوى خدا توبه کردید با شما برخورد بسیار خوب و شایسته و نیکى تا آخر عمرهائیکه براى شما مقدر شده است خواهد شد.

حضرت صادق آل محمّد (ص ) فرمود:

مَنْ یَمُوتُ بِالذُّنُوبِ اَکْثَر مِمَّنْ یَمُوتُ بِالاْجالِ .[2]

کسانیکه به سبب گناهان عمرشان کوتاه شده و مى میرند، بیشترند از کسانیکه با اجل مقدرشان مى میرند یعنى کسانیکه اهل گناه باشند عمرشان کوتاه است .

خلاصه چنانچه گناه عمر را کوتاه مى کند توبه عمر را دراز و طولانى مى نماید، چنانچه خداوند مى فرماید:

رمضان ماه آمرزش توبه و بازگشت به سوی خداوند است. آنهایی که در زندگی خویش آلودگیهایی داشته اند میتوانند با روزه جان خود را شتسشو دهند. و به پاکی درون خود بپردازند و از خدای خویش طلب آمرزش کنند. پیشوایان معصوم (ع) فرموده اند: گناهان در این ماه بخشوده میشود و این مژدهای بزرگ است برای کسانی که لغزشهایی داشتند و تسلیم خواهشهای نفسانی بودند. میتوانند از برکات این ماه استفاده کنند و به سوی خدا بازگردند. بدون تردید گناهکار پشیمانی که در این ماه مبارک رمضان برای خداوند روزه بدارد و از گذشته خویش توبه کندن و طلب آمرزش بخواهد مورد بخشش و عفو خداوند قرار خواهد گرفت.

 جالب اینجاست که به واسطه توبه ، انسان نه تنها تاریکى گناه را برطرف مى کند، بلکه بجایش نور طاعت جایگزینش مى شود و گناه مبدل به ثواب مى گردد چنانچه حضرت حق جلّ جلاله در قرآن سوره فرقان آیه 70 فرموده :

الا مَنْ تابَ وَامَنَ وَعَمِلَ عَمَلا صالِحا فَاُولئِکَ یُبَدِّلُ اللّهُ سَیَّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللّهُ غَفُورا رحیما

مگر آن کسانیکه (از گناه ) توبه کنند و ایمان (بخدا) آورند و عمل صالح بجا آورند پس خدا گناهان آنها (گنه کارانى را که توبه کرده اند) را مبدل به حسنات گرداند زیرا خداوند در حق بندگانش بسیار آمرزنده و مهربان است .