گناه شناسی

‏‏روزۀ کفّاره بر چند قسم است: 

1- کفاره جمع: روزه کفّاره اى است که با آن چیز دیگرى‏‎ ‎‏هم واجب است، و دو مورد دارد:

الف) کفّارۀ قتل عمدى است که در آن هر سه نوع کفّاره (بنده آزاد کردن،‏‎ ‎‏شصت روز روزه گرفتن و شصت فقیر اطعام کردن) واجب است.

ب)کفّارۀ باطل کردن روزه با کار حرام در ماه رمضان.‏ بنابر‏‎ ‎‏احتیاط (واجب)

‏‏2- کفاره ترتیبی:روزۀ کفّاره اى است که پس از عجز از غیر روزه واجب مى شود،

و آن‏‎ ‎‏عبارت است از

الف)کفّارۀ ظِهار

ب)کفّارۀ قتل خطایى،در این دو مورد، بعد از آن که نتواند‏‎ ‎‏بنده آزاد کند، روزه واجب مى شود.

ج)کفّارۀ افطار قضاى ماه رمضان در عصر که بعد از عجز از‏‎ ‎‏اطعام روزه واجب است.

د)کفّارۀ یمین (قسم) و آن عبارت از یک بنده آزاد کردن یا ده‏‎ ‎‏فقیر سیر نمودن یا پوشاندن است و اگر هیچ کدام را نتوانست، باید سه روز روزه بگیرد.

ذ)کفّارۀ این که زن صورت خود را در مصیبت بخراشد به طورى که خون بیرون آید و یا موى‏‎ ‎‏سر خود را در مصیبت بکَند

ر)کفّارۀ این که مرد جامۀ خود را در مصیبت زن یا فرزند خود‏‎ ‎‏بِدَرد که کفّارۀ این دو مثل کفّارۀ یمین است. ز)کفّارۀ کوچ کردن عمدى قبل از غروب از‏‎ ‎‏عرفات که بعد از آن که نتواند شترى قربانى کند، باید هجده روز روزه بگیرد.

روزه تمام روزهای سال ، غیر از روزهای حرام و مکروه که گفته شد ، مستحب است . و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است که از آن جمله است :
1 ـ پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه ، و چهارشنبه اولی که بعد از روز دهم ماه است ، و اگر کسی آنها را بجا نیاورد ، مستحب است قضا نماید ، و چنانچه اصلاً نتواند روزه بگیرد ، مستحب است برای هر روز یک مُد طعام یا 6/12 نخود نقره سکّه‏دار به فقیر دهد .
2 ـ سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه .
3 ـ تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد .
4 ـ روز عید نوروز .
5 ـ روز چهارم تا نهم شوال .
6 ـ روز بیست و پنجم و بیست و نهم ذیقعده .
7 ـ روز اول تا روز نهم ذیحجّه (روز عرفه) ، و لی اگر بواسطه ضعف روزه نتواند دعاهای روز عرفه را بخواند ، روزه آن روز مکروه است .
8 ـ روز عید سعید غدیر (18 ذیحجّه) .
9 ـ روز مباهله (24 ذیحجّه) .
10 ـ روز اول و سوم و هفتم محرّم .
11 ـ روز میلاد مسعود پیغمبر اکرم صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله ‏و سلم (17 ربیع الأول) .
12 ـ روز پانزدهم جمادی الأولی .
13 ـ روز مبعث حضرت رسول اکرم صلی‏ الله ‏علیه‏ و‏آله ‏و سلم (27 رجب) .

ابن عباس از پیامبر خدا نقل مى ‏کند که فرمود: خداوند مى‎‏فرماید:

هر کارى که فرزند آدم انجام دهد براى خود اوست، جز روزه گرفتن که براى من است و من خود پاداش آن هستم. روزه سپر بنده مؤمن در روز قیامت است، همان گونه که یکى از شما در دنیا سلاح خود را نگاه مى ‏دارد. و بوى دهان روزه ‏دار نزد خداوند، پاکیزه ‏تر از بوى مشک است و روزه ‏دار دو بار شاد مى ‏شود: هنگامى که افطار مى ‏کند و مى ‏خورد و مى‏ آشامد و هنگامى که با من ملاقات مى ‏کند و من او را وارد بهشت مى ‏کنم.

خصال- ج‏۱، ص ۴۴.

با توبه مفتوح همیشه است

 1ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

 بابُ التّوبَةِ مَفتُوحٌ.

 درب توبه همیشه باز است. (الشهاب فی‌الحِکم و الآداب، ص 18)

استغفار دوای درد گناه

 2ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

 لِکُلِّ داءٍ دَواءٌ وَ دَواءُ الذَّنبِ اَلاِستِغفارُ.

هر دردی دوا و درمانی دارد. داروی گناه، طلب آمرزش و استغفار کردن است. (ثواب‌الاعمال، ص 365)

حقیقت توبه چیست؟

3ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

التّوبَةُ نَدَمٌ بِالْقَلْبِ وَ اسْتِغْفارٌ بِاللِّسانِ وَ تَرْکٌ بِالْجَوارِحِ، وَ اِضمارٌ أنْ لایَعُودَ.

توبه عبارت است از: پشیمانی در دل، استغفار با زبان، ترک گناه در عمل و تصمیم بر عدم ارتکاب مجدّد آن. (فهرست غرر، ص 39)

روزه از بنیانهای اسلام

1-امام محمد باقر علیه السلام :

 بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَةِ أَشْیَاءَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَایَة

اسلام بر پنج چیز استوار است، بر نماز و زکات حج و روزه و ولایت (رهبرى اسلامى).

کافی(ط-الاسلامیه)ج 4 ، ص 62، ح 1{شبیه این حدیث در تفسیر نور الثقلین ج 1 ، ص 372 ، ح 279 }

از حکمتهای وجوب روزه

2-امام صادق علیه السلام :

إِنَّمَا فَرَضَ اللَّهُ (عَزَّ وَ جَلَّ) الصِّیَامَ لِیَسْتَوِیَ بِهِ الْغَنِیُّ وَ الْفَقِیر

خداوند روزه را واجب کرده تا بدین وسیله دارا و ندار (غنى و فقیر) مساوى گردند.

من لا یحضره الفقیه ج 2 ص 73، ح 1766

3- امام علی علیه السلام :

فرض الله ...َ الصِّیَامُ ابْتِلَاءً لِإِخْلَاصِ الْخَلْق‏

خداوند روزه را واجب کرد تا به وسیله آن اخلاص خلق را بیازماید.

نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 512 ، ح 252 - تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 176 ، ح 3376

4- امام رضا علیه السلام :

 إِنَّمَا أُمِرُوا بِالصَّوْمِ لِکَیْ یَعْرِفُوا أَلَمَ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ فَیَسْتَدِلُّوا عَلَى فَقْرِ الْآخِرَة

مردم به انجام روزه امر شده اند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بیچارگى آخرت را بیابند.

وسایل الشیعه ج 10 ، ص 9 ، ح 12701

اعمال معمولا با واسطه ملائکه به خدا می رسند اما صدقه مستقیما در دستان خداوند قرار می گیرد!

امام صادق (علیه السلام ):

 إنّ اللّهَ تبارَکَ و تعالى یقولُ: ما مِن شَی‏ءٍ إلّا و قد وَکَّلتُ مَن‏یَقبِضُهُ غَیرِی، إلّا الصَّدَقةَ؛ فإنّی أتَلَقَّفُها بِیَدِی تَلَقُّفا.

خداوند تبارک و تعالی می فرماید: هیچ چیزی نیست مگر این که کسی را مأمور گرفتن آن کرده ام، به جز صدقه، که آن را با دست خودم به شتاب می گیرم.

بحار الأنوار: 96/ 134/ 68.

امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام :
 إستَنزلوا الرِّزقَ بِالصَّدَقَةِ
 با صدقه دادن، روزی خود را فرود آورید.
کافی(ط-الاسلامیه) ج 4 ، ص 3 ، ح 5 - تحف العقول ص 60 - من لا یحضره الفقیه ج 2 ، ص 66 ، ح1730

آیا دوست دارید روی شیطان را سیاه کنید، کمرش را بشکنید، ریشه او را بخشکانید و شاه رگش را بزنید؟!

پیامبر اکرم صلى‏ لله‏ علیه ‏و ‏آله :
اَ لا اُخْبِرُکُمْ بِشَىْ‏ءٍ اِنْ اَنـْتُمْ فَعَلْتُموهُ تَباعَدَ الشَّیْطانُ مِنْـکُمْ کَما تَباعَدَ الْمَشْرِقُ مِنَ الْمَغْرِبِ؟ قالوا: بَلى، قالَ: اَلصَّوْمُ یُسَوِّدُ وَجْهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَـکْسِرُ ظَهْرَهُ وَ الْحُبُّ فِى اللّه‏ِ وَ الْمُوازَرَةُ عَلَى الْعَمَلِ الصّالِحِ یَقْطَعُ دابِرَهُ وَ الاِسْتِغْفارُ یَقْطَعُ وَ تینَهُ ؛
 آیا شما را از چیزى خبر ندهم که اگر به آن عمل کنید، شیطان از شما دور شود، چندان که مشرق از مغرب دور است؟ عرض کردند: چرا. فرمودند: روزه روى شیطان را سیاه مى‏ کند، صدقه پشت او را مى ‏شکند، دوست داشتن براى خدا و همیارى در کار نیک، ریشه او را مى ‏کند و استغفار شاه رگش را مى ‏زند.
کافی(ط-الاسلامیه) ج 4 ، ص 62 ، ح 2 {شبیه این حدیث در مکارم الاخلاق ص 138}