گناه شناسی

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم:

«... أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنِّی أُبَاهِی بِکُمُ الْأُمَمَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ حَتَّى بِالسِّقْطِ یَظَلُّ مُحْبَنْطِئاً عَلَى بَابِ الْجَنَّةِ فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ ادْخُلِ الْجَنَّةَ فَیَقُولُ لَا حَتَّى یَدْخُلَ أَبَوَایَ قَبْلِی فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمَلَکٍ مِنَ الْمَلَائِکَةِ ایتِنِی بِأَبَوَیْهِ فَیَأْمُرُ بِهِمَا إِلَى الْجَنَّةِ فَیَقُولُ هَذَا بِفَضْلِ رَحْمَتِی لَک‏»
... آیا نمی‌دانید که به راستی من در روز قیامت به کثرت جمعیّت شما امّت اسلام، بر سایر امّت‌ها مباهات می‌کنم حتّی به سقط‌شدگان از شما؟ (زاد و ولد شما برکات فراوانی دارد از جمله:) جنین سقط‌شدۀ شما در روز قیامت، با حالت غضب و ناراحتی بر در بهشت درنگ می‌کند؛ پس خداوند عزّت‌مند و صاحب جلال به او می‌فرماید: داخل بهشت شو. می‌گوید: نه؛ مگر این که قبل از من، پدر و مادرم داخل بهشت شوند.
پس خداوند عزّت‌مند و صاحب جلال به فرشته‌ای از فرشتگان می‌فرماید: پدر و مادرش را بیاور. سپس خداوند به آن دو امر می‌کند که به بهشت داخل شوید. و به آن طفل نیز می‌فرماید: این کار را به خاطر فزونی رحمتم نسبت به تو انجام دادم (و الّا پدر و مادرت مستحقّ بهشت نبودند).

قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم:

«... إِذَا حَمَلَتِ الْمَرْأَةُ کَانَتْ بِمَنْزِلَةِ الصَّائِمِ الْقَائِمِ الْمُجَاهِدِ بِنَفْسِهِ وَ مَالِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَإِذَا وَضَعَتْ کَانَ لَهَا مِنَ الْأَجْرِ مَا لَا تَدْرِی مَا هُوَ لِعِظَمِهِ فَإِذَا أَرْضَعَتْ کَانَ لَهَا بِکُلِّ مَصَّةٍ کَعِدْلِ‏ عِتْقِ مُحَرَّرٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ فَإِذَا فَرَغَتْ مِنْ رَضَاعِهِ ضَرَبَ مَلَکٌ عَلَى جَنْبِهَا [جَنْبَیْهَا] وَ قَالَ استأنف [اسْتَأْنِفِی‏] الْعَمَلَ فَقَدْ غُفِرَ لَک‏»
هر گاه زن، آبستن شود، به منزلۀ روزه‌دارِ شب‌‌زنده‌دارِ جهادکننده با جان و مالش در راه خداوند می‌باشد.
پس زمانی که وضع حمل نمود، اجر و پاداشی دارد که به خاطر عظمتش، توان درک آن را ندارد!
و هر وقت طفلش را شیر دهد، به ازاء هر مکیدن، اجری همچون آزاد کردن آزادشده‌ای از فرزندان اسماعیل برای اوست. و چون از شیر دادن طفلش فارغ شد، فرشته‌ای بر پهلوی او می‌زند و می‌گوید: عملت را از سر بگیر؛ که به راستی آمرزیده شدی.

بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏101، ص: 106

حضرت رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم:

«إنَّ الرَّجُلَ لَتُرفَعُ دَرَجَتُهُ فِی الجَنَّةِ فَیَقُولُ أنَّى لِی هَذا؟ فَیُقالُ بِاستِغفارِ وَلَدِکَ لَکَ»
به راستی درجۀ شخص در بهشت بالا برده می‌شود؛ پس می‌گوید: این درجه از کجا برایم آمده است؟! به او گفته می‌شود: به سبب آمرزش‌طلبیدن فرزندت برایت.

نهج الذکر، ج‏4، ص: 181.

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم:

«مَرَّ عِیسَى بْنُ مَرْیَمَ بِقَبْرٍ یُعَذَّبُ صَاحِبُهُ ثُمَّ مَرَّ بِهِ مِنْ قَابِلٍ فَإِذَا هُوَ لَیْسَ یُعَذَّبُ فَقَالَ یَا رَبِّ مَرَرْتُ بِهَذَا الْقَبْرِ عَامَ أَوَّلَ فَکَانَ صَاحِبُهُ یُعَذَّبُ ثُمَّ مَرَرْتُ بِهِ الْعَامَ فَإِذَا هُوَ لَیْسَ یُعَذَّبُ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ یَا رُوحَ اللَّهِ إِنَّهُ أَدْرَکَ لَهُ وَلَدٌ صَالِحٌ فَأَصْلَحَ طَرِیقاً وَ آوَى یَتِیماً فَغَفَرْتُ لَهُ بِمَا عَمِلَ ابْنُه» ‏
عیسى بن مریم به گورى گذر کرد که صاحبش عذاب می‌کشید. سال دیگر بر آن گذر کرد دید که صاحبش در عذاب نیست. عرض کرد: پروردگارا! من سال پیش به این گور گذشتم، صاحبش در عذاب بود و امسال که گذر کردم عذاب نداشت؟ خداوند عزّت‌مند و صاحب جلال به او وحى کرد: اى روح الله! او فرزند صالحی داشت که به بلوغ رسید و راهى را اصلاح کرد و یتیمى را در پناه گرفت؛ پس به خاطر کار فرزندش او را آمرزیدم.

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله):

إنَّ مِنَ الذُّنُوبِ ذُنُوباً لا یُکَفِّرُها صَلاهٌ وَ لا صَدَقَهٌ، قِیلَ یا رسولَ اللهِ فَما یُکَفِّرُها قالَ الهُمُومُ فی طَلَبِ المَعِیشَهِ
بعضی از گناهان به وسیله نماز و صدقه هم آمرزیده نمی شوند. سؤال شد یا رسول الله! پس چه چیز موجب آمرزش آن است؟ فرمود: جدیت و تلاش در طلب معیشت.

مستدرک الوسائل، ج 13، ص13

راویان و حدیث پژوهان مسلمان از همان سده های نخستین طلوع اسلام در حفظ و پاسداری از این میراث پر ارج سعی وافر داشته اند. از همین روی یکی از سنت های حسنه ای که از دیرباز تا کنون در میان محدثان و دانشمندان اسلامی جریان داشته سنت نیکوی چهل حدیث نگاری است.

چنین می نماید که دانشمندان اسلامی در پاسداشت این سنت دیرینه ملهم از روایت درربار نبوی بوده اند که فرمود: من حفظ من امتی اربعین حدیثا مما یحتاجون الیه من امر دینهم، بعثه الله یوم القیامه فقیها عالما. (خصال، الصدوق،319-302)

هر کس از امت من چهل حدیث از احادیث دینی مورد نیاز جامعه را حفظ کند خداوند متعال او را در روز قیامت به عنوان فقیه و دانشمند محشور خواهد کرد.»

امروز که دستاوردهای زندگی پیچیده ماشینی، مولود نافرخنده اضطراب را برای بشر جدید به بار آورده است، برای رسیدن به ساحل آرامش و ماندن در مسیر، به این سرمایه جاری و جاودان، محتاجیم بیش از همیشه.

همین بهانه، ما را برآن داشت تا در هر دیدار، چهل حدیثی راهگشا با اولویت موضوعات مبتلا به و کاربردی، به محضر عزیزتان عرضه بداریم.

 پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)

1. طَلَبُ الحَلالِ فَرِیضَةٌ عَلَی کُلِّ مُسلِمٍ و مُسلِمَةٍ

طلب مال حلال، بر هر مرد و زن مسلمان واجب است. جامع الاخبار، ص 389، حدیث 1079

روزه سه مرتبه و درجه داردو روزه داران هم بر این اساس به سه گروه تقسیم می شوند:

1. روزه عام:

عبارت است از امساک و خوددارى از مبطلات روزه، که در روایات به این نوع روزه اشاره شده،

امام على(علیه السلام) مى فرمایند: «کَمْ مِن صَائِم لَیْسَ لَهُ مِنَ الصِّیامِ إلاّ الظَّمَأ...; چه بسا روزه دارانى که از روزه خود جز تشنگى، بهره اى ندارند».(1)

همچنین رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرموده اند: «رُبَّ صَائِم حَظُّهُ مِن صِیامِه الجُوعُ والعَطَشُ; چه بسا روزه دارى که بهره اش از روزه گرفتن، گرسنگى و تشنگى است».(2)

این افراد چشم، گوش و زبانشان روزه نیست بلکه مشغول گناه است.

دو رکعت است در هر رکعت بعد از سوره «حمد»، هفت مرتبه سوره «توحید» بخواند و بعد از فراغ 70 مرتبه «اَستَغفُرِاللهَ وَاَتوبُ اِلَیهِ» و در روایتی است که از جای خود برنخیزد تا حق‌تعالی او و پدر و مادرش را بیامرزد.

منبع: مفاتیح الجنان

ریاکاران و انفاق کنندگانى که منّت مى نهند، بهره و ثمره اى از کار خود به دست نمى آورند. همان گونه که یک کشاورز که بر زمین سخت و سنگى بذرافشانى مى کند، هم بذرش را از دست مى دهد و هم تلاش بى حاصل مى کند، انفاق هاى ریاکارانه و پرمنّت نیز، نه تنها ثوابى عاید انفاق کننده نمى کند، بلکه مال انفاق شده را نیز از بین مى برد.

خداوند متعال در این باره می فرمایند:

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تُبْطِلُواْ صَدَقَاتِکُم بِالْمَنِّ وَ الأذَى کَالَّذِی یُنفِقُ مَالَهُ رِئَاء النَّاسِ وَ لاَ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ » (بقره/264)

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! بخشش‌های خود را با منّت و آزار باطل نسازید همانند کسی که مال خود را برای نشان دادن به مردم، انفاق می‌کند و به خدا و روز رستاخیز ایمان نمی‌آورد.»

از این رو ریا و تظاهر، عملى بى بنیان و ناپایدار است و ریاکار و متظاهر، محکوم به رسوایى است; زیرا هر رویداد و پدیده اى ممکن است، پرده هاى ریاى آنان را بدرد و حقیقت پرفریب آنان را آشکار سازد. همان گونه که در این آیه شریفه، قطره هاى باران، لایه خاک روى سنگ را مى شوید و حقیقت سختى سنگ را نمایان مى سازد.

منبع: مثالهای زیبای قرآن جلد ۱  آیة اللّه مکارم شیرازى

مطالب بیشتر در: مقاله: ریاء و ریاکاری