خداوند منان در سوره تحریم : آیه  8 به بندگانش امر مینماید که توبه نصوح کنید:

یااَیهَا الذینَ آمَنُوا تُوبَوا اِلَی اللّهِ تَوْبَةً نصوحاً عَسَی رَبُّکمْ اَنْ یکفِّرَ عَنْکمْ سَیئاتِکمْ

 ای کسانی که ایمان آوردید، به سوی خداتوبه کنید، توبه ای نصوح، امید است پروردگارتان گناهانتان را ببخشد.

ترجمه آیه به نظم

الا مومنان چون به یکتا اله     بخواهید توبه کنید از گناه

نمایید توبه به اخلاص تام     خلوصی برازنده آن مقام

بود آنکه مخفی بدارد خدا    گناهی که کردید روی خطا

درآرد خداتان به باغ جنان    که جویست ز یر درختان آن

معنی توبه نصوح در روایات

 رسول خدا (صلی الله تعالی علیه و آله ) در معنى نصوح فرمود:

اَنْ یَتُوبَ التّائبُ ثُمَّ لایَرْجِعُ فى ذَنبٍ کَما لایَعُودُ الْلَّبَنَ اِلَى الضَّرْع .

توبه کننده هرگز به گناه باز نمى گردد چنانچه شیر به پستان باز نمى گردد.[1]

هر کس توبه نصوح کند هم در پناه محبت پروردگار قرار میگیرد هم گناهش موجب رسوایی وی در دنیا و آخرت نخواهد شد چون خداوند به محض توبه آنرا از دید خلائق می‎پوشاند و مخفی می‌نماید!

امام جعفرصادق(علیه‌السلام) می‏‎فرمایند:

اِذا تابَ العَبدُ تَوبَةً نَصوحاً أَحَبَّهُ اللهُ فَسَتَرَ عَلَیهِ فی‌الدُّنیا والآخرة.

وقتی بنده توبة خالصانه می‌کند خدا هم او را دوست می‌دارد و عیوبش را در دنیا و آخرت می‌پوشاند.

(اصول کافی، ج 4، ص 162)

سؤال:

آیا گناهی وجود دارد که بدون توبه بخشیده شود؟

پاسخ:

پلیدی و پلشتی هیچ گناهی نیست که با آب توبه، پاک نشود؛ حتی شرک و الحاد. از این بالاتر، ممکن است گنهکاری مورد بخشش و مغفرت خداوند قرار بگیرد بی آنکه حتی توبه کرده باشد!

توضیح بیشتر اینکه با مروری بر پهنه آیات قرآن و روایات می توان گفت، که بخشش گناه از طرق مختلفی امکانپذیر است از جمله:
1. توبه:

اولین و مهم ترین راه بخشش گناهان،  توبه است. خداوند در قرآن همه مردم را به توبه دعوت کرده و ضمانت کرده است که اگر کسی توبه کند، هر نوع گناهی را بیامرزد.[1]
2. انجام حسنات:

امام موسی‌بن‌جعفر(ع):

التّوبَةُ النَّصُوحُ أنَ یَتوبَ العبدُ مِنَ الذّنبِ ثُمَّ لایَعودُ اِلَیهِ.

 توبة خالصانه آن است که وقتی بنده از گناه توبه کرد دیگر مرتکب آن گناه نشود.

(اصول کافی، ج 4، ص 165)

پذیرش توبه شرایط خاصی دارد. و هر گاه آن شرایط محقق شد، توبه نیز مورد قبول حق تعالی قرار می‌گیرد.

پس نخست باید دانست صفحه دل آدمی آینه تجلی رحمت و غضب خداست و با رجوع به فطرت درونی و حالت قلبی خود می توان از رضایت و عدم رضایت خدا با خبر شد به طوری که اگر آثاری از اصرار بر گناه در دل نمانده و پشیمانی کامل وجود دارد معلوم می شود که خداوند نیز آثاری از گناه را باقی نگذاشته است و توبه را پذیرفته است؛ چنان که  وقتی حضرت موسی علی‌نبیناوآله‌وعلیه‌السلام به خدای متعال عرض کرد: خدایا! مرا به عملی راهنمایی کن که اگر انجام دهم تو از من راضی می‌شوی! خدای متعال فرمود: «أَنَّ رِضَایَ‏ فِی‏ رِضَاکَ بِقَضَائِی‏؛ (کلیات حدیث قدسی، ص158.) به راستی که رضای من در راضی بودن تو به قضای من است.» پس رضایت رابطه‌ای طرفینی است. ازاین‌رو خداوند به حضرت موسی می‌فرماید: اگر تو از کار من راضی باشی و هر چه من برایت مقدر کردم بپسندی و اظهار گله نکنی من هم از تو راضی خواهم بود.

روایتی در نهج البلاغه است که علی (علیه السلام) در آن توبه کامل را معرفی می کند.

ماجرا از این قرار است که مردی خدمت علی (ع) رسید و نشست پیش حضرت و گفت « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ » حضرت فرمود: « ثَکِلَتْکَ أُمُّک‏» "مادرت به عزایت بنشیند". یعنی بمیری این چه حرفیست که می زنی؟! « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ » که توبه نیست، توبه شرایط دارد؛ گفت: "یا علی! شرایطش چیست، توبه حقیقی چگونه است؟"

فرمود: اگر بخواهی از گناه توبه حقیقی کنی ۶ کار باید انجام دهی بعدا بگویی : « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ »

۱- النَّدَمُ: اول نسبت به آن گناهی که انجام دادی واقعاً پشیمان شده باشی. فرض کنید بعد از این که انسان تیر از دستش خارج شد و کسی را کشت، وقتی که این منظره هر وقت به خاطرش بیاید ناراحت و پشیمان می شود، چرا من چنین کاری کرده ام، برای شوخی یا برای تربیت سیلی زد و بچه مرد، به عنوان شوخی کاری کرد خطای بزرگی صادر شد، هر وقت این منظره را فکر می کنی ناراحت می شوی. توبه حقیقی معنایش این است که وقتی آن کار زشت را فکر کنی ندم و ناراحتی پیدا کنی .