گناه شناسی

یکی دیگر از گناهانی که از مصادیق وهن دین و هتک حرمت مقدسات است هتک حرمت کعبه معظمه و حرم امن الهی است. مسلما پس از قرآن، هیچ ‏چیز در عالم اسلام، عزیزتر و شریفتر از کعبه معظمه نیست. و این مطلب نزد هر مسلمانى بدیهى است به طورى که بدون تردید هتک آن را گناه کبیره بلکه بعض مراتب آن را موجب ارتداد و کفر مى‏دانند. چنانچه درباره قرآن مجید ذکر شد.

صدوق علیه الرحمه از حضرت صادق علیه السّلام نقل مى‏فرماید: «جز این نیست که براى خداوند سه چیز محترم است که در حرمت و شرافت و لزوم رعایت مثل آنها چیزى نیست:

اول، قرآن مجید است که حکمت خداوند و نور او است. دوم، خانه او است که آن را براى مردم قبله قرار داده است. سوم، عترت پیغمبر صلوات اللّه علیهم یعنى آل محمد صلّى اللّه علیه و آله»[1].

و نیز فرمود: «خدا در زمین بقعه‏اى نیافرید که گرامى‏تر باشد نزد او از کعبه»[2].

و بالجمله نزد هر مسلمان دیندارى، ضرورى و بدیهى است که اهانت به کعبه گناهى بس بزرگ است بلکه لزوم و وجوب رعایت احترام تمام شهر مکه بلکه تمام حرم (که قرقگاه الهى است) ظاهر و روشن است.

سفارش کعبه‏:

 علاوه بر این، بر کبیره بودن این گناه نص وارد شده و صریحا پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله مى‏فرماید: «از گناهان کبیره، حلال و مباح دانستن ترک رعایت و حرمت بیت اللّه الحرام است و مى‏فرماید: و استحلال البیت الحرام»[3].

و در سوره مائده مى‏فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ» (سوره 5 آیه 2).

در تفسیر المیزان مى‏نویسد: احلال یعنى مباح دانستن که ملازم است با بى مبالاتى نسبت به حرمت و منزلت هر چیز، و معنى احلال شعائر اللّه محترم نشمردن شعائر الهى و ترک آنها است.

و شکى نیست که کعبه معظمه، اعظم شعائر الهى است.

در سوره حج مى‏فرماید: «و هرکس حرمتهاى خدا را بزرگ دارد، او را بهتر و نیکوتر باشد نزد پروردگارش»[4].

بعضى از مفسرین فرموده‏اند: مراد از حرمات اللّه در این آیه شریفه، کعبه معظمه که بیت اللّه الحرام است و مسجد الحرام و مکه معظمه که بلد حرام است و شهر حرام و تمام حرم است.

مراتب اهانت‏:

 چنانچه اشاره شد، بعض مراتب هتک آن، موجب ارتداد و کفر است. مانند خراب کردن یا ملوث نمودن آن عمدا به نجاست. و مانند آنچه در بحث هتک قرآن ذکر شد. اما در اینجا به پاره‏اى از مراتب هتک، در ضمن چند فرع اشاره مى‏شود:

1- الحاد در حرم‏:

 هر نوع گناه و خلاف شرعى که در مکه معظمه واقع شود، اهانت و هتکى نسبت به بیت اللّه حرام و بلد حرام است. زیرا خلاف حکم خدا، در خانه او کمال بى‏ادبى و بى‏مبالاتى و بى‏اعتنائى است. و لذا در بعض روایات است که ثواب حسنه در حرم دوچندان است، چنانچه عذاب گناه در آن دو برابر است نسبت به مکان دیگر.

و نیز مستفاد از روایات آن است که اگر کسى گناهى در حرم مرتکب شود که براى آن حد یا تعزیر معین شده است، باید زیادتر از آنچه مقرر شده، معاقب شود. چون هتک حرم خدا را کرده است. و بنابراین هر گناهى در حرم خدا کبیره خواهد بود.

و بعضى از فقهاء[5] فرموده است: دلیل بر کبیره بودن هر گناهى در حرم خدا (علاوه بر اینکه هتک است) آن است که در قرآن مجید بر آن وعده عذاب داده شده است‏[6] چنانچه در سوره حج مى‏فرماید: «و هرکه در حرم الحاد را خواهد، یعنى انحراف از حق و قانون الهى به ظلم و عدوان، به چشانیم او را عذاب دردناک»[7].

و از روایات فهمیده مى‏شود که مراد، الحاد در تمام حرم است و معنى الحاد، هر گناه و خلاف شرعى است.

حضرت صادق علیه السّلام مى‏فرماید: «هر ظلمى که شخص به خودش کند در مکه معظمه مانند دزدى یا ظلم به کسى یا هر تجاوزى از قانون شرع الهى، پس من آن را الحاد مى‏دانم و به همین جهت اهل تقوا از اقامت در حرم پرهیز مى‏کردند»[8].

یعنى براى اینکه به گناه در حرم مبتلا نشوند، تا مورد عقوبت الهى قرار گیرند.

و مانند این روایت در وافى چند روایت ذکر شده است.

علامه مجلسى علیه الرحمه در شرح این حدیث مى‏فرماید: از این حدیث دانسته مى‏شود؛ کسى که بتواند خود را از ارتکاب گناه نگهدارد، مجاورت مکه برایش کراهت ندارد.

به حضرت صادق علیه السّلام گفتند: «پرنده درنده‏اى است که کبوترهاى حرم را هرچه ببیند آزار مى‏رساند. امام علیه السّلام فرمود: او را بگیرید و بکشید زیرا در حرم الحاد کرده است»[9].

ناگفته نماند که حد حرم چهار فرسخ از چهار طرف مى‏باشد که مجموعا شانزده فرسخ مى‏شود[10].

2- حرم محل امن است‏:

 هرگاه کسى در بیرون حرم، جرمى یا خیانتى کند و به حرم پناهنده شود، کسى نمى‏تواند متعرضش شود. بلکه باید مجالست و معاشرت با او را ترک کنند و در دادوستد به او سخت بگیرند تا هنگامى که به اختیار از حرم خارج شود، آنگاه او را مجازات نمایند. ولى اگر کسى در داخل حرم کارى که موجب قصاص یا حد یا تعزیر باشد انجام داد، باید در همان حرم قصاص شود و حد الهى جارى گردد.

از حضرت صادق علیه السّلام سؤال شد، نسبت به مردى که کسى را در بیرون حرم بکشد و پس از آن داخل حرم شود. امام علیه السّلام فرمود: نباید کشته شود، او را اطعام و سیراب نکنند و با او معامله ننمایند و او را جاى ندهند تا هنگامى که از حرم بیرون رود، آنگاه حد بر او جارى مى‏شود. پرسید، چه مى‏فرمائید، درباره مردى که داخل حرم کسى را بکشد یا دزدى کند. امام علیه السّلام مى‏فرماید: در همان حرم، حد بر او جارى مى‏شود. زیرا این شخص براى حرم حرمتى نمى‏داند[11]. سماعه از حضرت صادق علیه السّلام پرسید که مال من نزد مردى بود که مدتى از من پنهان شده، پس او را در حال‏ طواف اطراف کعبه معظمه دیدم. آیا طلب خود را از او مطالبه کنم؟ فرمود: نه و بر او سلام مکن (تا تو را بشناسد) و او را ترسناک نکن تا هنگامى که از حرم خارج شود[12].

3- کشتن حیوان و کندن گیاه‏:

 جز شتر و گاو و گوسفند و مرغ، کشتن هر حیوانى در حرم حرام است مگر افعى و مار و عقرب و موش و شپش و پشه، و هر حیوان موذى که براى دفع شرش باید کشته شود جایز است‏[13].

و نیز کندن درخت و گیاهى که در حرم روئیده شده حرام است‏[14].

4. دخول حرم بدون احرام‏:

 جایز نیست دخول به مکه معظمه بلکه حرم، بدون احرام. یعنى در ایام سال هر وقت کسى بخواهد وارد حرم و مکه معظمه بشود، واجب است از میقات محرم شود و با احرام وارد گردد. و پس از طواف و سعى و تقصیر، از احرام بیرون مى‏رود، مگر کسى که زیاد در تردد بین حرم و بیرون است مانند هیزم‏کش و قاصد، و مگر کسى که بین احرام سابق و داخل شدنش کمتر از یک ماه باشد.

و بعضى از فقهاء استحلال البیت (که تصریح به کبیره بودنش شده چنانچه ذکر گردید) را راجع به این مسأله دانسته‏اند یعنى داخل شدن به مکه معظمه محلا (بدون احرام).

منبع:

دستغیب، عبد الحسین، گناهان کبیره - قم، چاپ: بیست و دوم، 1388 ه.ش. ص: 381-  384