گناه شناسی

ان شاءالله گفتن قبل از وعده انجام کار و منوط ساختن انجام آن به مشیت پروردگار یکی از دستورات خداوند و از هفت سبب آزار و اذیت شیطان (انوار المجالس، ص ۲۰) که طاقت دیدن آن را ندارد.

آورده اند که : مردى زن صالحى داشت . آن زن ، پیوسته به شوهرش مى گفت : که در کارهایت ، ان شاءالله بگو. اما آن مرد به سخن همسرش چندان اعتنایى نمى کرد، بلکه او را مسخره مى نمود.
روزى هنگام غذا خوردن به چیزى احتیاج پیدا کردند. آن مرد براى تهیه آن از خانه بیرون رفت و به همسرش گفت : تو به غذا خوردن مشغول باش ، من به زودى باز مى گردم .
زن گفت : بگو ان شاءالله !
مرد گفت : مطلب ، خیلى کوچک و ساده است و نیازى به گفتن ان شاءالله ندارد و از خانه بیرون رفت . جالب آن که به محض خروج از منزل ، ماءموران به اتهام دزدى او را گرفته و به زندان بردند. بعد از یک مدت طولانى به خاطر رفع تهمت و کشف مجرم اصلى ، آزاد شد و روانه منزل گردید.
وقتى درب خانه را کوبید، همسرش گفت : کیستى ؟
مرد گفت : من هستم ، ان شاءالله !
زن گفت : تو کى هستى ؟
مرد گفت : من شوهر تو هستم ، ان شاءالله !
زن ، درب منزل را گشود و پرسید در این مدت کجا بودى ؟
مرد گفت : در زندان به سر مى بردم ، ان شاءالله !
زن گفت : مگر چه گناهى مرتکب شده بودى ؟
مرد گفت : گناهى نداشتم ، فقط گناهم نگفتن ان شاءالله بود، ان شاءالله ⁽¹⁷⁾!
آرى ، گاهى بى اعتنایى به یک حقیقت غیرقابل انکار و کوچک انگاشتن آن ، انسان را دچار زحمت و گرفتارى مى کند، و سزاوار است که در همه حال خدا را از یاد نبریم و در انجام کارها بر او توکل و به او امید داشته باشیم .

منبع: نقش زبان در سرنوشت انسان ها، ص 628.

امام محمدباقر(علیه‌السلام:

کُلَّما عادَ المؤمِنُ بِالاِستغفارِ وَالتَّوبَةِ عادَاللهُ عَلَیهِ بِالمَغفِرة.

هر بار که مؤمن توبه و استغفار خود را تجدید کند خدا نیز مغفرت و آمرزش خود را برای وی تجدید می‌نماید.

(سفینه، ج 1، ص 127)

توبه کننده از گناهی که فقط خدا از آن باخبر است

 مولی امیرالمؤمنین(علیه‌السلام):

 طوبی لِعَبدٍ یَستَغفِرُاللهَ مِن ذنبٍ لَم یَطّلِعْ عَلَیهِ غَیرُهُ.

 خوشا به حال بنده‌ای که در نزد خدا از گناهی توبه می‌کند که غیر از او کسی بر آن مطّلع نیست.

(جامع احادیث‌الشیعه، ج 14، ص 332)

گنهکاری که بخاطر گناهش گریه می کند

مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام:

طوبی لِمَن بکَی عَلی خَطیئتِهِ وَ أَمِنَ النّاسُ شَرَّهُ.

خوشا به حال کسی که به خاطر گناهانی که مرتکب شده گریه می‌کند (و پشیمان است) و مردم دیگر از شر و آزار او در امان هستند. (الفقیه، ج 4، ص 405)

گنهکاری که بعد از هر گناه یک استغفار داشته باشد

پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم:

طوُبی لِمَن وَجَدَ فی صَحیفَةِ عَمَلِهِ یَومَ القیامَةِ تَحتَ کُلِّ ذَنبٍ «استَغفِرُالله»

خوشا به حال کسی که در نامة عملش روز قیامت، زیر هر گناهی که کرده یک «استغفار» ببیند.

(تفسیر مقتنیات، ج 1، ص 89)

امام جعفرصادق(علیه‌السلام):

ما مِن عَبدٍ أَذنَبَ ذَنباً فَنَدِمَ عَلَیهِ اِلاّ غَفَراللهُ لَهُ قَبلَ أَن یَستَغفِرَ.

هر بنده‌ای که از گناهی که مرتکب شده پشیمان شود، پیش از آنکه استغفار کند خداوند گناهش را می‌آمرزد.

(جامع‌ احادیث الشیعه، ج 14، ص 338)

امام رضا(علیه‌السلام):

  لَیسَ شَیءٌ اَحبُّ اِلَی اللهِ مِن مُؤْمِنٍ تائِبٍ أَو مؤْمِنَةٍ تائِبَةٍ.

 چیزی در نزد خدا محبوب‌تر از یک مرد یا یک زن توبه‌کننده نیست.

(سفینه، ج 1، ص 126)

«پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

 النَّدمُ تَوبَةٌ.

پشیمانی از گناه، خود، توبه از گناه است.

(تحف‌العقول، ص 55 ـ الشهاب فی‌الحِکم و الآداب، ص 9)

عابد سخت کوش بنى اسرائیلى که دویست سال از عمر خود را در عبادت گذرانده بود، از خدا تقاضا کرد تا ابلیس را به او نشان دهد، ناگهان پیرى در برابر او ظاهر شد.
- تو کیستى ؟
- من ابلیس هستم .
- چرا به سراغ من نیامدى تا مرا فریب دهى ؟
- بارها آمدم ولى در کمند من نیفتادى .
- چرا؟
چون عبادت تو خالصانه انجام مى گیرد و به خاطر خدا تمام لحظات عمر خود را، به عبادت مى گذرانى و فکر مى کنى که نکند که عزرائیل فرا رسد در حالى که در گناه و عصیان باشى ، لذا من نتوانستم تاکنون بر تو مسلط شوم و به خاطر همین اطاعت تا الان دویست سال از خدا عمر گرفتى و دویست سال دیگر نیز زنده خواهى بود.
ابلیس این را گفت و غایب گشت !

همین طور که هر کس احتیاج به همنشین و هم دم دارد، شیطان هم از این قاعده و قانون خارج نیست . او همنشینانى دارد که از آنها جدا نمى شود و همواره با آنان خواهد بود.

غافلان از یاد خدا

یک عده از همنشینان شیطان کسانی هستند که از یاد خدا غفلت کنند و از خدای خود روی گردان باشند، آن قدر سرگرم دنیای پرزرق و برق شده که اصلا به فکر خدا و قیامت نباشند؛ به طوری که اگر بگویند: خدا چنین دستور داده و وظیفه اش چنین است، مانند این می ماند که برایش داستان می گویند. گوششان بدهکار این حرف ها نیست، کسب و کار و مادیاتشان به آنها اجازه نمی دهد، حتی کوچک ترین توجهی به خدا و پیامبران و قیامت کنند. چنین افرادی همیشه با شیطان هم نشین و همردیف بلکه در خدمت گزاری او حاضراند.

خداوند درباره آنها می فرماید:

وَ مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ [1]

(هر کس از یاد خدا روی گردان شود، شیطانی را به سراغش می فرستیم که همواره هم نشین او خواهد بود).

بدیهی است، کسانی که از یاد خدا روی گردان باشند و خود را غرق در لذات دنیا نموده و به انواع گناهان آلوده شده باشند؛ نخستین اثرش این است که پرده بر قلب و چشم و گوششان می افتد. آنها را از خدا بیگانه می کند، شیاطین را بر آنان مسلط می سازد؛ به طوری که شیطان و افکار شیطانی از هر سو آنها را احاطه می کنند.

شیطان هر روز بر آنان چیره گی بیشتری خواهد داشت و هیچ چیز جز سرخوشی های زودگذر نخواهند یافت و تلاش شیطان هم افزایش می یابد تا روزی که پرده از کردار همه کنار رود و چشم حقیقت بین هر کس باز شود و ببیند بین هر کس باز شود و ببیند که به جای پیامبران و اولیای خدا، شیاطین هم نشین آنها هستند. آن گاه ایشان بی اختیار فریاد می زنند و می گویند:

ریاکاران و انفاق کنندگانى که منّت مى نهند، بهره و ثمره اى از کار خود به دست نمى آورند. همان گونه که یک کشاورز که بر زمین سخت و سنگى بذرافشانى مى کند، هم بذرش را از دست مى دهد و هم تلاش بى حاصل مى کند، انفاق هاى ریاکارانه و پرمنّت نیز، نه تنها ثوابى عاید انفاق کننده نمى کند، بلکه مال انفاق شده را نیز از بین مى برد.

خداوند متعال در این باره می فرمایند:

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تُبْطِلُواْ صَدَقَاتِکُم بِالْمَنِّ وَ الأذَى کَالَّذِی یُنفِقُ مَالَهُ رِئَاء النَّاسِ وَ لاَ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ » (بقره/264)

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! بخشش‌های خود را با منّت و آزار باطل نسازید همانند کسی که مال خود را برای نشان دادن به مردم، انفاق می‌کند و به خدا و روز رستاخیز ایمان نمی‌آورد.»

از این رو ریا و تظاهر، عملى بى بنیان و ناپایدار است و ریاکار و متظاهر، محکوم به رسوایى است; زیرا هر رویداد و پدیده اى ممکن است، پرده هاى ریاى آنان را بدرد و حقیقت پرفریب آنان را آشکار سازد. همان گونه که در این آیه شریفه، قطره هاى باران، لایه خاک روى سنگ را مى شوید و حقیقت سختى سنگ را نمایان مى سازد.

منبع: مثالهای زیبای قرآن جلد ۱  آیة اللّه مکارم شیرازى

مطالب بیشتر در: مقاله: ریاء و ریاکاری

‏‏روزۀ کفّاره بر چند قسم است: 

1- کفاره جمع: روزه کفّاره اى است که با آن چیز دیگرى‏‎ ‎‏هم واجب است، و دو مورد دارد:

الف) کفّارۀ قتل عمدى است که در آن هر سه نوع کفّاره (بنده آزاد کردن،‏‎ ‎‏شصت روز روزه گرفتن و شصت فقیر اطعام کردن) واجب است.

ب)کفّارۀ باطل کردن روزه با کار حرام در ماه رمضان.‏ بنابر‏‎ ‎‏احتیاط (واجب)

‏‏2- کفاره ترتیبی:روزۀ کفّاره اى است که پس از عجز از غیر روزه واجب مى شود،

و آن‏‎ ‎‏عبارت است از

الف)کفّارۀ ظِهار

ب)کفّارۀ قتل خطایى،در این دو مورد، بعد از آن که نتواند‏‎ ‎‏بنده آزاد کند، روزه واجب مى شود.

ج)کفّارۀ افطار قضاى ماه رمضان در عصر که بعد از عجز از‏‎ ‎‏اطعام روزه واجب است.

د)کفّارۀ یمین (قسم) و آن عبارت از یک بنده آزاد کردن یا ده‏‎ ‎‏فقیر سیر نمودن یا پوشاندن است و اگر هیچ کدام را نتوانست، باید سه روز روزه بگیرد.

ذ)کفّارۀ این که زن صورت خود را در مصیبت بخراشد به طورى که خون بیرون آید و یا موى‏‎ ‎‏سر خود را در مصیبت بکَند

ر)کفّارۀ این که مرد جامۀ خود را در مصیبت زن یا فرزند خود‏‎ ‎‏بِدَرد که کفّارۀ این دو مثل کفّارۀ یمین است. ز)کفّارۀ کوچ کردن عمدى قبل از غروب از‏‎ ‎‏عرفات که بعد از آن که نتواند شترى قربانى کند، باید هجده روز روزه بگیرد.