گناه شناسی

گسترش و تنگی روزی انسان،‌ بدست خداوند است، امّا او این‌کار را بر اساس علم و حکمت خود انجام می‌دهد چرا که فرمود:‌ «إِنَّ رَبَّکَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّهُ کانَ بِعِبادِهِ خَبیراً بَصیرا؛[اسراء/۳۰] همانا پروردگار تو رزق را براى هر که بخواهد توسعه مى‌‏دهد و براى هر که بخواهد تنگ مى‌‏گیرد، او نسبت به بندگانش، آگاه و بیناست‏»،
با این حال، اعمال انسان‌ها هم در کم یا زیاد شدن روزیشان دخالت دارد، یعنی بعضی از کارهای انسان سبب زیاد شدن روزی او؛‌ و بعضی دیگر سبب کم شدن روزی‌اش می‌شوند.
اعمالی که سبب زیاد شدن رزق انسان می‌شوند:
کارهایی هستند که در زیاد شدن روزی انسان‌ها دخالت دارند مانند:
شکر نعمت [۱]، ایمان و تقوای دسته جمعی (ایمان و تقوای دسته جمعی افراد، سبب گشوده شدن درهای برکات خداوند به روی آنها می‌شود) که قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْض؛‏ [اعراف/۹۶] و اگر اهل شهرها و آبادیها، ایمان مى‌إ‏آوردند و تقوا پیشه مى‌‏کردند، برکت‌هایی از آسمان و زمین را بر آنها مى‌‏گشودیم‏».
در روایات، هم عوامل زیادی برای زیاد شدن روزی انسان‌ها یادآوری شده است:

اعمال معمولا با واسطه ملائکه به خدا می رسند اما صدقه مستقیما در دستان خداوند قرار می گیرد!

امام صادق (علیه السلام ):

 إنّ اللّهَ تبارَکَ و تعالى یقولُ: ما مِن شَی‏ءٍ إلّا و قد وَکَّلتُ مَن‏یَقبِضُهُ غَیرِی، إلّا الصَّدَقةَ؛ فإنّی أتَلَقَّفُها بِیَدِی تَلَقُّفا.

خداوند تبارک و تعالی می فرماید: هیچ چیزی نیست مگر این که کسی را مأمور گرفتن آن کرده ام، به جز صدقه، که آن را با دست خودم به شتاب می گیرم.

بحار الأنوار: 96/ 134/ 68.

امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام :
 إستَنزلوا الرِّزقَ بِالصَّدَقَةِ
 با صدقه دادن، روزی خود را فرود آورید.
کافی(ط-الاسلامیه) ج 4 ، ص 3 ، ح 5 - تحف العقول ص 60 - من لا یحضره الفقیه ج 2 ، ص 66 ، ح1730

آیا دوست دارید روی شیطان را سیاه کنید، کمرش را بشکنید، ریشه او را بخشکانید و شاه رگش را بزنید؟!

پیامبر اکرم صلى‏ لله‏ علیه ‏و ‏آله :
اَ لا اُخْبِرُکُمْ بِشَىْ‏ءٍ اِنْ اَنـْتُمْ فَعَلْتُموهُ تَباعَدَ الشَّیْطانُ مِنْـکُمْ کَما تَباعَدَ الْمَشْرِقُ مِنَ الْمَغْرِبِ؟ قالوا: بَلى، قالَ: اَلصَّوْمُ یُسَوِّدُ وَجْهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَـکْسِرُ ظَهْرَهُ وَ الْحُبُّ فِى اللّه‏ِ وَ الْمُوازَرَةُ عَلَى الْعَمَلِ الصّالِحِ یَقْطَعُ دابِرَهُ وَ الاِسْتِغْفارُ یَقْطَعُ وَ تینَهُ ؛
 آیا شما را از چیزى خبر ندهم که اگر به آن عمل کنید، شیطان از شما دور شود، چندان که مشرق از مغرب دور است؟ عرض کردند: چرا. فرمودند: روزه روى شیطان را سیاه مى‏ کند، صدقه پشت او را مى ‏شکند، دوست داشتن براى خدا و همیارى در کار نیک، ریشه او را مى ‏کند و استغفار شاه رگش را مى ‏زند.
کافی(ط-الاسلامیه) ج 4 ، ص 62 ، ح 2 {شبیه این حدیث در مکارم الاخلاق ص 138}

رسول اکرم صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله :
 دخلت الجنّة فرأیت على بابها: الصّدقة بعشرة و القرض بثمانیة عشر فقلت یا جبریل کیف صارت الصّدقة بعشرة و القرض بثمانیة عشر قال لأنّ الصّدقة تقع فی ید الغنیّ و الفقیر و القرض لا یقع إلّا فی ید من یحتاج إلیه.
 وارد بهشت شدم، دیدم بر در آن نوشته است (ثواب) صدقه ده برابر است و قرض هجده برابر. گفتم: اى جبرئیل چرا صدقه ده برابر و قرض هجده برابر است؟ گفت: زیرا صدقه به دست نیازمند و بى ‏نیاز مى ‏رسد اما قرض جز به دست کسى که به آن نیاز دارد، نمى ‏رسد.
نهج الفصاحه ص 480 ، ح 1557

امام صادق علیه السلام :
صَدَقَةٌ یُحِبُّهَا اللّه‏ُ: إِصلاحٌ بَینَ النّاسِ إِذا تَفاسَدوا، وَتَقارُبٌ بَینَهُم إِذا تَباعَدوا؛ 
صدقه اى که خداوند آن را دوست دارد عبارت است از: اصلاح میان مردم هرگاه رابطه ‏شان تیره شد و نزدیک کردن آنها به یکدیگر هرگاه از هم دور شدند.
کافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص209، ح1

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم :
 اَلا اُخبِرُکُم بِاَفضَلَ مِن دَرَجَةِ الصّیامِ وَ الصَّلاةِ وَ الصَّدَقَةِ؟ صَلاحُ ذاتِ البَینِ، فَاِنَّ فَسادَ ذاتِ البَینِ هِىَ الحالِقَةُ؛
 آیا به چیزى با فضیلت ‏تر از نماز و روزه و صدقه (زکات) آگاهتان نکنم؟ و آن اصلاح میان مردم است، زیرا تیره شدن رابطه بین مردم ریشه ‏کن کننده دین است.
 نهج الفصاحه ص 240 ، ح 458

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 مَن یَشفَعْ شَفاعَةً حَسَنَةً ، أو أمَرَ بمَعروفٍ ، أو نَهى عَن مُنکَرٍ ، أو دَلَّ على خَیرٍ ، أو أشارَ بهِ، فهُو شَریکٌ . و مَن أمَرَ بسُوءٍ ، أو دَلَّ علَیهِ ، أو أشارَ بهِ ، فهُو شَریکٌ . (بحار الأنوار : 2 / 24 / 76) 

 هر کس براى کارى نیک وساطت کند یا به کارى نیک فرمان دهد یا از کارى زشت باز دارد یا به کارى نیک راهنمایى کند و یا در هنگام مشورت آن را نشان دهد، چنین کسى [در انجام آن کار ]شریک است و هر که به کارى بد و زشت فرا خواند یا به آن راهنمایى کند و یا در هنگام مشورت آن را توصیه کند، او در آن کار شریک است.

روایت شده است که داوود علیه السلام تنها به صحرا رفت. پس خداوند به او وحى فرمود: اى داوود! چه شده است که تو را تنها مى بینم؟ عرض کرد: معبودا! شوق دیدار تو در جانم شدّت گرفته و میان من و خلق تو حائل گشته است. خداوند به او وحى فرمود: به میان آنان برگرد؛ زیرا اگر تو یک بنده گریز پا را نزد من بیاورى نام تو را در لوح، با صفت ستوده ثبت مى‌کنم. (بحارالأنوار : 14 / 40 / 26)

‌حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام:
کَفِّروا ذُنوبَکُم وَ تَحَبَّبوا اِلى‏ رَبِّکُم بِالصَّدَقَةِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ؛  
با صدقه و صله رحم، گناهان خود را پاک کنید و خود را محبوب پروردگارتان گردانید.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 395 ، ح 9152

پیام الهى

یا اَیُّهَا الّذینَ آمَنوُا!

اَنْفِقُوا مِمّا رَزَقْناکُم

مِنْ قَبْلِ اَنْ یَأتِىَ یَوْمٌ

لابَیْعٌ فیهِ وَ لاخُلَّةٌ وَ لا شفاعَةٌ.

(بقره، 254)

اى کسانى که ایمان آورده‏اید!

از آنچه به شما روزى داده‏ایم، انفاق کنید،

پیش از رسیدن روزى که در آن روز (قیامت) نه داد و ستدى است و نه دوستى و واسطگى (و هیچ کدام به کار نمى‏آید).

مال، وسیله آزمایش

همانطور که گاهى بعضى از اعضاى بدن، »بى‏حس« مى‏شود،

آدمها هم گاهى »احساس« خود را از دست مى‏دهند.

حضرت رسول‏ صلى الله وعلیه وآله آدمیزادگان را همچون اعضاى یک جسد و پیکر دانسته که همه با هم پیوند دارند و »چو عضوى به درد آورد روزگار، دگر عضوها را نماند قرار«.

حالا، اگر با درد یک عضو، عضو دیگر احساس درد نکرد، یا جدا شده از آن پیکر است، یا دچار »بى حسّى« است، یعنى نوعى »مردگى«!

خیلى از کسانى که با ادعاى بالا، دم از »جامعه« و »حقوق انسانى« مى‏زنند، در مقابل همین مسأله ساده، یعنى درد و رنجِ انسانها و همنوعان، بى‏تفاوتند و آنچه برایشان مهمّ است، رفاه و آسایش »خود« است، دیگران در هر وضعى که مى‏خواهند، باشند!

به آنان چه که برخى پول نسخه و ویزیت ندارند،

به آنان چه که بعضى با حسرت، شاهد پرپر شدن عزیزشانند و توان مداوا ندارند.

چه عیب دارد که شادیهاى خود را با دیگران تقسیم کنیم و در اندوه و رنج همنوعان، شریک شویم؟

»بیدردى« هم یک »درد« است،

اما از آن دردها که خود را نشان نمى‏دهد و رفته رفته »هویّت انسانى« را تحلیل مى‏برد و از افراد، چیزى باقى نمى‏گذارد مگر مشتى تمنیّات سیرى ناپذیر و هیکلى با روحیّات‏حیوانى، فاقد هرگونه »احساس‏بشرى«!