از نظر شرعی نگاه‌های حرام عبارت‌اند از:

1. نگاه به چهره آرایش‌کرده زن.
2. نگاه به زیورآلات زن.
3. نگاه به‌عکس بی حجاب زن آشنا.
4. نگاه با ریبه (ترس افتادن به حرام).
5. نگاه زن به بدن مرد نامحرم (به‌جز صورت و دست‌ها)، البته در این مسئله بین مراجع اختلاف‌نظر وجود دارد و آیات عظام سیستانی، فاضل، مکارم، نوری و وحید فتوایشان این است که اگر نگاه زن به بدن مرد نامحرم، بدون قصد لذت و ترس افتادن به گناه باشد، اشکال ندارد.[1]
6. نگاه به تمام بدن زن نامحرم (به‌جز صورت و دست‌ها تا مچ).
7. نگاه هوس آلود (هرچند به‌صورت و دست‌ها و یا به بدن هم‌جنس)[2]

در این میان شاید برایتان سؤال باشد که نگاه بدون ریبه و غیر هوس آلود به بدن نامحرم(غیر از صورت و دست‌ها) یا نگاه مرد به چهره آرایش‌کرده زن نامحرم چرا حرام است؟

پاسخ:

جالب است بدانید که برخی از روان‌شناسان معتقدند که 75 درصد از شناخت انسانها ما از جهان خارج، از طریق بینایی حاصل می‌شود و فقط 25 درصد دیگر از طریق شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی.[3] ازاین‌رو میزان تحریک‌پذیری انسان از طریق چشم بسیار زیاد است و اگر موقع نگاه کردن به نامحرم فرد تحریک نشود، ممکن است درزمانی دیگر تصاویر نامحرم که در حافظه‌اش ثبت‌شده است در ذهن و خیال انسان حاضر شود و او را تحریک نماید.

چه بسا ممکن است که تصویرها، چهره‌ها و صحنه‌های محرّکی که در دوران کودکی در حافظه ثبت‌شده است، در دوران بلوغ در ذهن و خیال حاضرشده و موجب گناه شود.

چشم‌چرانی به‌قدری در تحریک غریزه جنسی مؤثر است که حتی برخی از سالخوردگان زمین‌گیر را نیز تحریک کرده و به‌عکس العمل وا‌می‌دارد.

ازاین‌رو از نظر اسلام نه‌تنها نگاه هوس آلود و با ریبه به بدن نامحرم حرام است، حتی نگاه بدون ریبه و غیر هوس آلود به بدن نامحرم(غیر از صورت و دست‌ها) و نیز نگاه مرد به چهره آرایش‌کرده زن نامحرم حرام می باشد.

[1]. رساله دانشجویی، احکام نگاه، ص 202.

[2]. رساله دانشجویی، احکام نگاه، ص 197.

[3]. روان‌شناسی عمومی دانشسرای تربیت معلم، ص 25.

خداوند متعال در قرآن کریم به زنان فرمان می‌دهد که:

«فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلًا مَعْرُوفًا؛ به نرمی و کرشمه (با مردان) سخن نگویید تا (مبادا) آن‌که دلش بیمار (هوا و هوس) است طمعی پیدا کند و نیکو و شایسته سخن بگویید.»

اما متأسفانه آنچه را که امروزه شاهد آن هستیم این است که از زنان و جذابیت‌های خدادادی آن‌ها در جهت مقاصد شوم اقتصادی، سوءاستفاده می‌کنند و آن‌ها را ابزار و وسیله جذب مشتری و رسیدن به اهداف اقتصادی قرار می‌دهند. جالب اینجاست که آن‌هایی که حجاب، پوشش روسری و چادر زن مسلمان را توسری و توهین به شخصیت زن می‌دانند، چرا استفاده ابزاری از زنان را توهین به شخصیت زن نمی‌دانند؟! آیا ریسه هر دو جریان به یکجا ختم نمی‌شود؟! آیا کسانی که به دنبال کشف حجاب و به‌اصطلاح آزادی برای زنان هستند، هدف اصلی و پشت پرده آن‌ها به دست آوردن آزادی بیشتر برای سوءاستفاده از زنان نیست؟

خداوند متعال در قرآن کریم خطاب به حضرت رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله می‌فرمایند:

«ای پیغمبر به همسران و دخترانت و به زنان مؤمنین بگو که‏ روسری‌های بلند خویش را بر روی خود بیفکنند (تا گردن و سینه و بازوان و ساق‌هایشان پوشیده شود) این کار نزدیک‌تر است به اینکه‏ (به عفت و پاکدامنی) شناخته شوند و مورد اذیت و آزار قرار نگیرند و (اگر تاکنون خطا و کوتاهی از آن‌ها سر زده توبه کنند که) خدا همواره آمرزنده و مهربان است.»[1]

نکته: مطلبی که از این آیه استفاده می‏شود، این است‏ که زن مسلمان باید آن‌چنان باوقار و سنگین در میان مردم رفت‌وآمد کند که علائم عفاف و پاک‌دامنی از آن هویدا باشد و با این صفت شناخته شود، لذا مردان بیماردل و بلهوسی که به دنبال شکار می‏گردند از آن‌ها مأیوس شده و به فکر بهره‌کشی و سوءاستفاده از آن‌ها نخواهند افتاد. لذا جوانان‏ ولگرد همیشه مزاحم زنان بی‌حجاب، جلف و سبک می‏گردند و اگر کسی به آن‌ها اعتراض کند که «چرا مزاحم می‏شوی؟» می‏گویند: «اگر دلش این چیزها را نخواهد با این وضع بیرون نمی‏آید!»

[1]. سوره احزاب آیه 59: یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنی أَنْ یُعْرَفْنَ فَلایُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللّهُ غَفُوراً رَحِیماً.

کسی از اجر و ثواب کامل و واقعی روزه برخوردار خواهد بود که علاوه بر روزه شکم و فرج همه اعضای بدنش هم روزه باشند. حضرت زهرا (علیها السلام) درباره روزه اعضا می‌فرمایند: «روزه‌داری که زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نمی‌کند، با روزه‌اش چه می‌خواهد بکند؟ (روزه‌اش به هیچ دردی نمی‌خورد و بی‌فایده است)»[1]

امام صادق (علیه‌السلام) هم دراین‌باره می‌فرمایند: «وقتی‌که روزه می‌گیری، باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه‌دار باشند.»[2]

گوش باید روزه بگیرد، یعنی اینکه چیز حرام مثل غیبت و موسیقی نباید گوش کند.

چشم باید روزه بگیرد، یعنی اینکه نگاه حرام به صحنه‌های ممنوع نداشته باشد.

مو باید روزه بگیرد، یعنی اینکه مو را باید از نامحرم پوشاند و حجاب باید رعایت بشود.

 پوست باید روزه باشد، یعنی اینکه بدن باید از نامحرمان پوشانده شود.

[1]. مَا یصْنَعُ الصَّائِمُ بِصِیامِهِ إِذَا لَمْ یصُنْ لِسَانَهُ وَ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوَارِحَهُ؛ بحارالانوار، ج 93، ص 295.

[2]. إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ شَعْرُکَ وَ جِلْدُک‏؛ الکافی، ج 4، ص 87، ح 1.

بر اساس آموزه‌های دین روزه گرفتن تنها به خودداری از خوردن و آشامیدن نیست بلکه باید تمام اعضا و جوارح روزه باشند، بخصوص چشم، چراکه آنچه را که انسان با چشم می‌بیند روزها و بلکه سال‌ها در یاد و خاطره نگه می‌دارد؛ چنانچه امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «القلب مصحف البصر»؛ «قلب بایگانی چشم است»[1] یعنی هر چه را که چشم می‌بیند، در قلب و روان انسان جای می‎گیرد و فکر و ذهنش را مشغول می‌سازد.

پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله هم درباره روزه چشم می‌فرمایند:

«هر روزه‌داری که پشت سر زنی خیره شود تا برآمدگی بدنش را که از روی لباس‌ها نمایان است را ببیند، قطعاً افطار کرده (و از ثواب روزه محروم شده) است».[2]

[1]. نهج‌البلاغه، کلمات قصار شمارهٔ 417.

[2]. مَنْ تَأَمَّلَ خَلْفَ اِمْرأَهٍ حَتّی یَتَبَیَّنَ لَه حَجْمُ عِظامِها مِن وَراءِ ثِیابِها و هُوَ صائِمٌ، فَقَد أَفطَرَ؛ بحارالانوار، ج 96، ص 290.