گناه شناسی

به گزارش گناه شناسی به نقل از تراز : احتکار در لغت به معنای نگهداری طعام به انتظار گران شدن آن است. جوهری در صحاح گفته: "الاحتکار: جمعُ الطعامِ و حبسه یَتَربّصُ به الغلاء؛ جمع کردن و انبار کردن طعام به انتظار گران شدن." در بیشتر فرهنگهای لغت اصلی و معتبر زبان عربی نیز نزدیک به این معنا برای آن گفته شده است. در اصطلاح نیز احتکار عبارتست از حبس گندم، جو، خرما، کشمش و روغن حیوانی و خودداری از فروش آنها.
یکی از مهمترین علل حرمت و مبغوضیت این عمل در نزد شرع مقدس اسلام اهمیت فوق العاده حق مردم در جامعه اسلامی است. محتکر با عمل خود نظم اجتماع را بهم می زند و باعث گرانی و سخت شدن زندگی برای مردم می گردد.
امیرمومنان علی علیه السلام در این رابطه می فرمایند:
«أیُّما رجُلٍ اشْتَرى طَعاما فکَبسَهُ أربَعینَ صَباحا یُریدُ بهِ غَلاءَ المُسلِمینَ، ثُمَّ باعَهُ فتَصدّقَ بثَمنِهِ لَم یَکُنْ کَفّارَةً لِما صَنَعَ.»
«هرکس مواد غذایى بخرد و براى این که آن را به مسلمانان گران بفروشد چهل روز انبار کند و پس از چهل روز آن را بفروشد و همه درآمد آن را هم صدقه بدهد کفاره گناه او نخواهد شد.» (امالی طوسی، ص ۶۷۶)

سه نکته:
* این گناه به قدری در دین ما نهی شده که رسول اکرم (ص) تجار و بازاریانی را مرتکب این گناه شوند ملعون دانسته است:
"الُمحْتَکِرُ مَلْعونٌ؛ محتکر ملعون و از رحمت خدا به دور است."

** ذخیره کردن مواد غذایی برای خود یا خانواده یا امری دیگر احتکار محسوب نمی‌شود. البته وقتی شایعه می شود که فلان جنس کمیاب شده عده ای در خانه های خود آن را انبار می کنند در حالی که اگر واقعاً شایعه درست باشد بهتر است همه با هم مصرف کنیم و اگر کمبودی هم هست همه با هم تحمل نماییم. اینکه ما یک جنسی را انبار کنیم و همسایه ما به آن محتاج باشد هرچند احتکار نیست ولی عمل انسانی ای هم به شمار نمی رود!

*** بنابر به نظر مشهور فقهای امامیه کالاهایی که احتکار در مورد آنها صادق است عبارتند از: گندم، جو، خرما، کشمش، (که غلات چهارگانه معروف هستند) و نیز روغن حیوانی (نه نباتی).
البته اگر کسی کالایی غیر از موارد فوق را انبار کند تا گران شود و به این وسیله به مردم ضرر برساند با وجود اینکه واژه احتکار بر آن صدق نمی کند ولی مرتکب عمل حرام شده است زیرا ضرر رساندن به مسلمانان حرام است.