گناه شناسی

تسلط شرور و عدم استجابت دعا

رسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: إذا لَم یأمُروا بِمَعروفٍ و لَم یَنهَوا عَن مُنکَرٍ و لَم یَتَّبِعوا الأخیارَ مِن أهلِ بَیتی، سَلَّطَ اللّهُ عَلَیهِم شِرارَهُم، فیَدعوا عِندَ ذلکَ خِیارُهُم فلا یُستَجابُ لَهُم. [1]

هرگاه [مردم‏] امر به معروف و نهى از منکر نکنند، و از نیکان خاندان من پیروى ننمایند، خداوند بَدان آنها را بر ایشان مسلّط گرداند، و در این هنگام نیکانشان دعا کنند و دعایشان مستجاب نشود.

گرفته شدن شکوه اسلام  و محرومیت از وحی

عنه صلى الله علیه و آله: إذا عَظَّمَت امَّتیَ الدّنیا نُزِعَت مِنها هَیبَةُ الإسلام، و إذا تَرَکَتِ الأمرَ بِالمَعروفِ و النَّهیَ عَنِ المُنکَرِ حُرِمَت بَرَکَةَ الوَحیِ. [2]

هرگاه دنیا در نظر امّت من بزرگ آید، شکوه اسلام از آنان گرفته شود و هر گاه امر به معروف و نهى از منکر را وا گذارند، از برکت وحى محروم گردند.

کنده شدن پوست

عنه صلى الله علیه و آله: لَتَأمُرُنَّ بِالمَعروفِ و لَتَنهَوُنَّ عَنِ المُنکَرِ أو لَیَلحِیَنَّکُمُ  اللّهُ کما لَحَیْتُ‏

عَصایَ هذِه لِعودٍ فی یَدِهِ. [3]

باید امر به معروف و نهى از منکر کنید، و گر نه همان گونه که من پوست این چوبدستى خود را کنده‏ام، خداوند پوست شما را مى‏کَنَد.

اعلان جنگ با خدا

عنه صلى الله علیه و آله: إذا تَرَکَت امَّتیَ الأمرَ بِالمَعروفِ و النَّهیَ عَنِ المُنکَرِ فَلْیُؤذَنْ بِوِقاعٍ مِنَ اللّهِ جلَّ اسمُهُ.[4]

هر گاه امّت من امر به معروف و نهى از منکر را فرو گذارد، باید با خداوند جلیل اعلان جنگ کند [و خود را براى بلایى سخت از جانب خداوند جلیل آماده گرداند].

فراگیری عذاب و سوختن تر و خشک با هم

عنه صلى الله علیه و آله: لَتَأمُرُنَّ بِالمَعروفِ و لَتَنهُنَّ عَنِ المُنکَرِ، أو لَیَعُمَّنَّکُم عَذابُ اللّهِ.[5]

یا امر به معروف و نهى از منکر مى‏کنید، یا عذاب خدا همه شما را فرا مى‏گیرد.

سرعت فراگیری عذاب

عنه صلى الله علیه و آله: إنَّ النّاسَ إذا رأوُا الظّالِمَ فلَم یأخُذوا عَلى یَدَیهِ، أوشَکَ أن یَعُمَّهُمُ اللّهُ بِعِقابٍ مِنهُ.[6]

اگر مردم، ستمگر را ببینند و دستش را [از انجام ظلم‏] نگیرند، زود باشد که خداوند کیفر خود را شامل همه آنان کند.

از بین رفتن برکت و از دست دادن یاوران زمینی و آسمانی

عنه صلى الله علیه و آله: لا یَزالُ النّاسُ بِخَیرٍ ما أمَروا بِالمَعروفِ و نَهَوا عَنِ المُنکَرِ و تَعاوَنوا عَلَى البِرِّ، فإذا لَم یَفعَلوا ذلکَ نُزِعَت مِنهُمُ البَرَکاتُ، و سُلِّطَ بَعضُهُم عَلى بَعضٍ، و لَم یَکُن لَهُم ناصِرٌ فی الأرضِ و لا فی السَّماءِ.[7]

مردم تا زمانى که امر به معروف و نهى از منکر کنند و در کارهاى نیک همیارى نمایند، در خیر و خوبى خواهند بود. اما هر گاه چنین نکنند، برکتها از آنان باز گرفته شود و عدّه‏اى از آنان بر عدّه دیگر سلطه پیدا کنند و دیگر نه در زمین برایشان یاورى باشد و نه در آسمان.

به جان هم افتادن مردم

عنه صلى الله علیه و آله: إنَّ أوَّلَ ما دَخَلَ النَّقصُ عَلى بَنی إسرائیلَ أنَّهُ کانَ الرَّجُلُ یَلقَى الرَّجُلَ‏

فَیقولُ: یا هذا اتَّقِ اللّهَ و دَعْ ما تَصنَعُ بِهِ فإنَّهُ لا یَحِلُّ لَکَ، ثُمَّ یَلقاهُ مِنَ الغَدِ و هُوَ عَلى حالِهِ، فلا یَمنَعُهُ ذلکَ أن یَکونَ أکیلَهُ و شَریبَهُ و قَعیدَهُ، فلَمّا فَعَلوا ذلکَ ضَرَبَ اللّهُ قُلوبَ بَعضِهِم بِبَعضٍ، ثُمَّ قالَ: «لُعِنَ الّذینَ کَفَروا مِن بَنی إسرائیلَ» ... الآیات.

... کَلّا و اللّهِ لَتَأمُرُنَّ بِالمَعروفِ، و لَتَنهَوُنَّ عَنِ المُنکَرِ، و لَتَأخُذُنَّ عَلى یَدِ الظّالِمِ، و لَتَأطُرُنَّهُ عَلَى الحَقِّ أطْرا. [8]

نخستین عیب و نقصى که بر بنى اسرائیل وارد شد این بود که هر گاه مردى با مردى [خلافکار] رو به رو مى‏شد، به او مى‏گفت: اى مرد! از خدا بترس و گناه نکن که این کارها بر تو روا نیست. اما فرداى آن روز وى را با همان وضع (خلافکارى و گناه) مشاهده مى‏کرد ولى، براى این که هم کاسه و هم پیاله و همنشین او باشد او را از گناه منع نمى‏کرد. چون این رفتار را در پیش گرفتند، خداوند دلهاى آنها را به جان یکدیگر انداخت و آن گاه فرمود: «کسانى از بنى اسرائیل که کافر گشتند، لعنت شدند ...». ... آرى، به خدا سوگند که باید امر به معروف و نهى از منکر کنید و دست ستمگر را بگیرید و او را با زور هم که شده، به سمت حق بکشانید.              

لعنت خداوند و ائمه اطهار (علیهم السلام)

عنه صلى الله علیه و آله: إنَّ الأحبارَ مِنَ الیَهودِ و الرُّهبانَ مِنَ النّصارَى لَمّا تَرَکوا الأمرَ بِالمَعروفِ و النَّهیَ عَنِ المُنکَرِ لَعَنَهُمُ اللّهُ عَلى لِسانِ أنبِیائهِم، ثُمَّ عُمُّوا بِالبَلاءِ. [9]

چون عالمان یهود و راهبان نصارا کار امر به معروف و نهى از منکر را رها کردند، خداوند به زبان پیامبرانشان آنها را لعنت کرد و سپس بلا همه آنها را فرا گرفت.

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام و قَد کَتَبَ إلَى الشّیعَةِ: لَیَعطِفَنَّ ذَوو السِّنِّ مِنکُم و النُهى عَلى ذَوی الجَهلِ و طُلّابِ الرِّئاسَةِ، أو لَتُصیبَنَّکُم لَعنَتی أجمَعینَ. [10]

امام صادق علیه السلام در نامه‏اى به شیعیان نوشت: باید افراد پخته و خردمند شما براى نادانان و ریاست طلبان دل بسوزانند [و نصیحت و ارشادشان کنند] و گر نه لعن و نفرین من به همه شما مى‏رسد.

دور شدن از رحمت خداوند

عنه صلى الله علیه و آله: و اللّهِ لَتَأمُرُنَّ بِالمَعروفِ و لَتَنهَوُنَّ عَنِ المُنکَرِ و لَتَأخُذُنَّ عَلى أیدی الظّالِمِ و لَتَأطُرُنَّهُ عَلَى الحَقِّ أطْرا، أو لَیَضرِبَنَّ اللّهُ بِقُلوبِ بَعضِکُم عَلى بَعضٍ، ثُمَّ یَلعَنُکُم کما لَعَنَهُم. [11]

به خدا سوگند که یا امر به معروف و نهى از منکر مى‏کنید و جلو ستمگر را مى‏گیرید و او را با زور هم که شده به راه حق مى‏کشانید و یا خداوند دلهاى شما را به جان یکدیگر مى‏اندازد، آن گاه همچنان که عالمان یهود و راهبان مسیحى را از رحمت خویش دور کرد، شما را نیز از رحمتش دور مى‏سازد.

تسلط و بیگانگان ظالم و سفاک

عنه صلى الله علیه و آله: لَتَأمُرُنَّ بِالمَعروفِ و لَتَنهَوُنَّ عَنِ‏ المُنکَرِ، أو لَیَبعَثَنَّ اللّهُ عَلَیکُمُ العَجَمَ فلَیضرِبُنَّ رِقابَکُم، و لَیَکونُنَّ أشِدّاءَ لا یَفِرّونَ. [12]

باید امر به معروف و نهى از منکر کنید و گرنه خداوند عجم را به سر وقت شما مى‏فرستد، که گردن شما را مى‏زنند و مردمانى سرسختند و نمى‏گریزند.

عذاب و خشم الهى

الترغیب و الترهیب: أنّ رسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله قالَ: لا تَزالُ «لا إلهَ إلّا اللّهُ» تَنفَعُ مَن قالَها، و تَرُدُّ عَنهُمُ العَذابَ و النِّقمَةَ، ما لَم یَستَخِفّوا بِحَقِّها. قالوا: یا رَسولَ اللّهِ، و ما الاستِخفافُ بِحَقِّها؟ قالَ: یَظهَرُ العَمَلُ بِمَعاصی اللّهِ، فلا یُنکَرُ، و لا یُغَیَّرُ. [13]

الترغیب و الترهیب: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کلمه لا إله إلّا اللّه پیوسته براى گویندگان آن سودمند است و عذاب و خشم الهى را از آنها دور مى‏سازد به شرط این که حقّ آن را سبک نشمارند. عرض کردند: اى رسول خدا! سبک شمردن حق آن چیست؟ فرمود: عمل به معاصى خدا آشکار شود و کسى اعتراض نکند و در صدد تغییرش برنیاید.

عدم استجابت دعا

الإمامُ علیٌّ علیه السلام مِن وَصِیَّتِهِ لِلحَسَنَینِ علیهما السلام بعدَ أن ضَرَبَهُ ابنُ مُلجَمٍ: لا تَترُکوا الأمرَ

بِالمَعروفِ و النَّهیَ عَنِ المُنکَرِ فَیُوَلّى عَلَیکُم شِرارُکُم ثُمَّ تَدعونَ فلا یُستَجابُ لَکُم. [14]

 امیرالمومنین على علیه السلام در سفارش به حسنین علیهما السلام پس از ضربت خوردن توسط ابن ملجم فرمود: امر به معروف و نهى از منکر را رها مکنید که در این صورت بدان شما زمام امورتان را به دست مى‏گیرند و آن گاه هر چه دعا کنید، مستجاب نخواهد شد.

الإمامُ الکاظمُ علیه السلام: لَتَأمُرونَ بِالمَعروفِ و لَتَنهَونَ عَنِ المُنکَرِ، أو لَیُستَعمَلَنَّ عَلَیکُم شِرارُکُم فیَدعوا خِیارُکُم فلا یُستَجابُ لَهُم. [15]

باید امر به معروف و نهى از منکر کنید، و گر نه نابکاران شما، زمام کارهایتان را به دست مى‏گیرند، آنگاه نیکانتان دعا کنند، ولى دعایشان مستجاب نشود.