گناه شناسی

حرمت آبرو و حیثیت مؤمن

کسانی که آبرویشان حرمتی ندارد

لزوم پرهیز از عملی که به آبرو لطمه می زند

ولایت شیطان بر کسی که قصدش ریختن آبروی مؤمنین است

از بین برنده های آبرو

بهترین راه برای حفظ آبرو

لزوم عدم تعرض به آبروی دیگران

دشوار بودن جبران آبروی برباد رفته

لزوم گذشتن از مال بخاطر آبرو

ثواب حفظ آبروی برادر مؤمن

ثواب عیب پوشی از مؤمنین

حرمت فاش کردن عیوب و اسرار مؤمنین

عاقبت بردن آبروی دیگران

عزت مؤممن در عدم تعرض به آبروی مؤمنین

لزوم طلب حلالیت از کسی که آبرویش را برده ایم

حرمت آبرو و حیثیت مؤمن

 پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم:

اِنَّ حُرمَةَ عِرض المُؤمِنِ کَحُرمَةِ دمِهِ و مالِهِ.

حرمتِ حیثیت و آبروی مؤمن همانند حرمتِ جان و مال اوست.

(لئالی الاخبار، ج ۵، ص ۲۲۶)

 پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم:

اَیُّها الناس! إنَّ دِماءَ کُم و اَعراضَکُم عَلَیکُم حرامٌ الی أَن تَلقَوا ربَّکُم.

ای مردم! ریختن خون یکدیگر و لطمه زدن به حیثیت دیگران، تا وقت مردن و لقای پروردگارتان بر شما حرام است.

(تحف‌العقول، ص ۳۱)

امام جعفرصادق(علیه‌السلام):

المُؤمنُ حرامٌ کُلُّهُ: عِرضُهُ و مالُهُ و دَمُهُ.

مؤمن سراسر وجودش حرمت است: حرمت آبرو، حرمت مال و حرمت خون و جان او.

(مستدرک، ج ۹، ص ۲۳۹)

کسانی که آبرویشان حرمتی ندارد

امام محمدباقر(علیه‌السلام):

ثلاثةٌ لَیسَ لَهُم حُرمَةٌ: صاحبُ هَویً مُبتَدِعٍ و الاِمامُ الجائِرُ و الفاسِقُ المُعلِنُ بِفِسقِه.

سه نفر هستند که حیثیت و حرمتی ندارند: دنباله‌رو هوای نفس بدعت‌گذار، پیشوای ظالم و ستمگر، و فاسق علنی بی‌باک.

(قرب‌الاسناد، ص ۸۲)

لزوم پرهیز از عملی که به آبرو لطمه می زند

 مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

لاتَفَعَلْ ما یَشینُ العِرضَ والاِسم.

هیچ‌وقت به کاری که باعث بدنامی و لطمه زدن به حیثیت تو می‌شود اقدام مکن.

(فهرست غرر، ص ۲۴۲)

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

لاتَجَعَلْ عِرضَکَ غَرَضاً لِنِبالِ القَولِ.

آبرو و اعتبار خودت را آماج تیرهای حرف مردم قرار مده. (حیثیّت تو در دست خود تو است!)

(نهج‌البلاغه، نامة ۶۹)

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

مَن بَذلَ عِرضَهُ ذَلَّ.

کسی که حیثیت و آبروی خود را می‌برد خودش را به پستی و خاک مذلّت افکنده است.

(فهرست غرر، ص ۲۴۲)

امام حسن مجتبی(علیه‌السلام):

السَّفیهُ، اَلأَحمقُ فی مالِهِ اَلمُتهاوَنُ فی‌عِرضِه.

آدم سفیه و بی‌خِرد کسی است که در مصرف اموالش ابلهانه عمل می‌کند و نسبت به آبروی خود لاأبالی و سهل‌انگار است.

(بحار، ج ۷۸، ص ۱۱۵)

ولایت شیطان بر کسی که قصدش ریختن آبروی مؤمنین است

امام جعفرصادق (علیه‌السلام):

مَن رَوی مُؤْمِنٍ رِوایَةً یُریُدبِها شَینَهُ وَ حَدْمَ مُروُءَ تِهِ لِیَسقُطَ مِن أَعیُنِ النّاسِ، اَخرَجَهُ اللهُ عَزَّ وجَلَّ مِن وِلایَتِهِ الی وِلایَةِ الشّیطانِ.

هرکس داستانی نقل کند و قصدش ظاهر ساختن بدی‌ها و ریختن آبروی مؤمنی باشد و بخواهد او را از چشم مردم بیندازد خداوند متعال ولایت خود را از او برمی‌دارد و ولایت شیطان را جایگزین آن می‌نماید.

(ثواب و عقاب‌الاعمال، ص ۵۴۷)

از بین برنده های آبرو

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

ماءُ وَجهِکَ جامدُ یُقطِرُهُ السُّؤالُ فَانظُر عِندَ مَن تُقطِرُهُ؟!

آبرو و حیثیت تو به حال جمود و مصونیت است. با حاجت خواستن (از دیگران جمود آن آب شده) قطراتش ریخته می‌شود. تو (نیک) بنگر، نزد چه کسی این قطرات را خواهی ریخت؟!

(نهج‌البلاغه، کلمة ۳۳۸)

امام حسن عسکری(علیه‌السلام):

وَ اعلَمْ أَنَّ اِلالحاحَ فی‌المَطالِبِ یَسلُبُ البَهاءَ و یُورِثُ التَّعَبَ وَ العَناءَ.

این را بدان که سماجت و پافشاری در گرفتن حاجت (از دیگران) موجب از دست دادن شأن و منزلت و اسباب درد و رنج برای انسان خواهد بود.

(بحار، ج ۷۸، ص ۳۷۸)

امام محمدباقر(علیه‌السلام):

اِیّاکَ وَ المِزاحَ، فِاِنّهُ یَذهَبُ بِماءِ الوَجهِ وَ مَهابَةِ الرّجال.

برحذر باش و از شوخی (زیاد) بپرهیز که شخصیت انسان و شکوه و هیبت مردان را از بین می‌برد.

(لئالی الاخبار، ج ۲، ص ۲۱۸).

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

مِسکینُ ابنُ آدَم! لَهُ بَطنٌ یَقولُ اِملَأ^ْنی وَ اِلاّ فَضَحْتُکَ وَ اِذا امتَلَأَ یَقولُ فَرِّغنی وَ اِلاّ فَضَحتُکَ وَ هُوَ اَبَداً بَینَ فَضیحَتین!

بیچاره بنی‌آدم! شکمی دارد که همواره می‌گوید مرا پُر کن و اِلاّ رسوایت می‌کنم، وقتی که پرشد می‌گوید: مرا خالی کن وگرنه تو را مفتضح می‌کنم و او همیشه میان (این) دو رسوایی به سر می‌برد!

(مواعظ عددیه، ص ۵۴)

امام جعفرصادق(علیه‌السلام):

مَن کَثُر کِذبُهُ ذَهَبَ بَهاؤُهُ.

کسی که زیاد دروغ می‌گوید شخصیت و شایستگی خود را از دست داده است.

(اصول کافی، ج ۴، ص ۳۸).

امام رضا(علیه‌السلام):

البُخلُ یُمَزِّقُ العِرْضَ.

بخل و تنگ‌نظری، حیثیت انسان را بر باد می‌دهد.

(بحار، ۷۸، ص ۳۵۵)

امام محمدباقر(علیه‌السلام):

کَثرةُ المِزاحِ تَذهُب بِماءِ الوَجهِ.

شوخی زیاد، به شخصیت انسان لطمه می‌زند.

(وسائل، ج ۸، ص ۴۸۱)

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

کَثرةُ ضِحکِ الرَّجُلِ تُفسِدُ وَقارَه.

خنده زیاد وقار و اُبُهّت انسان را تباه می‌نماید.

(فهرست غرر، ص ۲۰۹)

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

عارُالفَضیحَةِ یُکَدّرُ حَلاوَةَ اللّذَّةِ!

آبروریزی ننگ رسوایی، شیرینی لذّت (گناه) را تیره و تار می‌سازد!

(فهرست غرر، ص ۳۵۸)

بهترین راه برای حفظ آبرو

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

ماصانَ الأعراضَ کَالإعراضِ عَنِ الدُّنیا وَ سُوءِ الأَغراض.

برای حفظ شأن و آبرو چیزی بهتر از پشت پا زدن به علائق دنیا و دست کشیدن از اهداف شوم و انحرافی وجود ندارد.

(فهرست غرر، ص ۲۴۲)

لزوم عدم تعرض به آبروی دیگران

پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم:

لا تَخرِقَنَّ علی اَحَدٍ سِتراً.

تو (برحذر باش) آبرو و حرمت احدی را هرگز متعرض مشو.

(شهاب‌الأخبار، ص ۳۵۰)

دشوار بودن جبران آبروی برباد رفته

امام جعفرصادق(علیه‌السلام):

اذا رَقَّ العِرضُ اُستُصعِبَ جَمْعُه!

وقتی آبرو ریخت و بی‌ارزش شد دیگر جمع‌آوری و جبران آن دشوار خواهد بود!

(اعلام‌الدین، ص ۳۰۳)

لزوم گذشتن از مال بخاطر آبرو

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

مِنَ النُبلِ أن یبذُلَ الرّجُلُ مالَهُ و یَصونَ عِرضََهُ.

کسی که برای حفظ آبرو وحیثیت خود از مال و منالش می‌گذرد نشانه اصالت و بزرگواری اوست.

(فهرست غرر، ص ۲۴۲)

پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم:

ما وَقی بِهِ المَرءُ عِرضَهُ کُتِبَ لَهَ صَدَقَةً.

هر چیزی که انسان جهت حفظ حیثیت و آبروی خود (در محدودة شرع مقدس) بکار برد برای او صدقه نوشته می‌شود.

(بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏93، ص: 182)

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

اَلجُودُ حارِسُ الأعراضِ.

بذل و بخشش، پاسدار وِجهه و حیثیّت انسان است.

(نهج‌البلاغه، کلمة ۲۰۲)

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

مِنَ اللُّؤْمِ أنْ یَصونَ الرَّجلُ مالَهُ وَ یَبذُلُ عِرضَهُ.

کسی که برای حفظ مال خود، آبروی خود را بر باد می‌دهد نشانة پستی و فرومایگی او است.

(فهرست غرر، ص ۲۴۲)

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

إنّ أفضَل الِفعالِ صِیانَةُ العِرض بِالمالِ.

افضل اعمال انسان در آنست که مال و دارایی‌اش را سپر حیثیّت و آبروی خود قرار دهد.

(وسائل، ج ۱۵، ص ۲۶۲)

امام حسین(علیه‌السلام):

اِنَّ خَیرَ مالِکَ ما وَقَیتَ بِهٍ عِرضَکَ.

بهترین مال و دارایی تو آن است که در راه حفظ آبرو و حیثیت خود به کار بری.

(بحار، ج ۴۴، ص ۱۸۹)

مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام):

لَم یَذهَبْ مِن مالِکَ ما وَقی بِهِ عِرضَکَ.

آن مالی که در راه حفظ شأن و آبروی خودت خرج می‌کنی در حقیقت تو آن را از دست نداده‌ای.

(فهرست غرر، ص ۲۴۲)

ثواب حفظ آبروی برادر مؤمن

پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم:

مَن رَدَّ عَن عِرضِ اَخیهِ کانَ لَهُ سبعونَ اَلفَ حجابٍ مِنَ النّار.

کسی که از حیثیت و آبروی برادر دینی خود دفاع کند برای او هفتاد هزار سپر از آتش جهنم خواهد بود.

(بحار، ج ۷۵، ص ۲۵۳)

امام رضا(علیه‌السلام):

مَن کَفَّ عَن اَعراضِ المُسلِمینَ اَقالَهُ اللهُ عَثرتَهُ یَومَ القِیامة.

کسی که از آبروریزی و لطمه زدن به حیثیت مسلمانان خودداری کند خداوند از لغزش‌های او در روز قیامت گذشت خواهد نمود.

 (بحار، ج ۷۵، ص ۲۵۶)

امام جعفرصادق(علیه‌السلام):

منَ رَدَّ عَن عِرضِ اَخیهِ المُسلِمِ وَجَبَت لَهُ الجَنَّةُ اَلبَتَّه.

کسی که آبروی برادر مسلمان خود را حفظ کند، البتّه و مسلماً بهشت جایگاه او خواهد بود.

(ثواب‌الاعمال، ص ۳۲۴)

پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم:

مَن ذَبَّ عَن عِرضِ اَخیهِ بالغَیبَةِ کانَ حقّاً علِی اللهِ أَن یُعتِقَهُ مِنَ النّار.

کسی که غیاباً از حیثیت و آبروی برادر دینی خود دفاع کند حقّا که خدا او را از آتش دوزخ رهایی خواهد بخشید.

(میزان‌الحکمة، ج ۷، ص ۳۵۳)

ثواب عیب پوشی از مؤمنین

پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم:

مَن سَتَرَ علی اَخیهِ سَتَرَهُ اللهُ فی‌الدُنیا و الآخرة.

کسی که عیب پوش برادر دینی خود باشد خداوند حیثیت و آبروی او را در دنیا و آخرت محفوظ خواهد داشت. (شهاب‌الأخبار، ص ۱۹۵)

حرمت فاش کردن عیوب و اسرار مؤمنین

امام جعفرصادق(علیه‌السلام):

عَوَرةُ المُؤمِنِ عَلَی المُؤمِنِ حرامٌ.

فاش کردن عیوب و رازهای یک مؤمن، بر دیگر مؤمنان حرام است.

(اصول کافی، ج ۴، ص ۶۳)

عاقبت بردن آبروی دیگران

پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم:

مَن مَشی فی عَیبِ اَخیهِ و کَشْفِ عَورَتِهِ کانَت اوّلُ خُطوَةٍ خَطاها وَضَعَها فی‌جَهَنّم! وَ کَشَف اللهُ عَوَرَتَهُ عُلی رُؤوسِ الخَلائِقِ.

هر کس برای عیب‌جویی و فاش کردن اسرار برادر دینی‌اش قدم بردارد اولین قدم او ورود به جهنم خواهد بود! و خداوند اسرار و عیوب او را نزد همه خلایق فاش و علنی خواهد ساخت.

(لئالی‌الاخبار، ج ۵، ص ۲۴۱)

امام جعفرصادق(علیه‌السلام):

مَن کَشَفَ حِجابَ غَیرِه إِنکَشَفَت عَوراتُ نَفِسهِ.

کسی که نسبت به مردم پرده‌دری کند پردة آبروی خودش دریده می‌گردد.

(کشف‌الغُمّة، ج ۲، ص ۳۲۹)

پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم:

مَرَرْتُ لَیلَةَ أُسْرِیَ بِی عَلَی قَوْمٍ یخْمِشُونَ وُجُوهَهُمْ بِأَظَفِارِهِمْ. فَقُلْتُ یا جَبْرائِیلُ مَنْ هَؤُلَاءِ؟ قَالَ هَؤُلَاءِالَّذِینَ یغْتَابُونَ النَّاسَ وَیقَعُونَ فِی‌اَعْراضِهِم.

در شب معراج برقومی گذر کردم که با ناخن‌های خود صورت‌هایشان را می‌خراشیدند. از جبرائیل حال آنها را جویا شدم، گفت: اینان کسانی هستند که غیبت مردم را می‌کردند و حیثیت و آبروی آنها را لکّه‌دار می‌ساختند.

(مستدرک، ج ۹، ص ۱۱۹)

امام محمدباقر(علیه‌السلام):

مَن اُذِلَّ عِندَهُ مُؤِمنُ وَ هُوَ یَقدِرُ علی أن یَنصُرَهُ فَلَم یَنصُرْهُ اَذَلَّهُ اللهُ یَومَ القِیامةِ عَلی رُؤُسِ الخلائِق.

کسی که در نزد او یک مؤمنی خوار و محقّر گردد و او بتواند وی را یاری دهد و یاری نکند خداوند او را در روز قیامت در برابر همة خلایق خوار و ذلیل خواهد نمود.

(لئالی‌الاخبار، ج ۵، ص ۲۳۱)

عزت مؤمن در عدم تعرض به آبروی مؤمنین

امام جعفرصادق(علیه‌السلام):

شَرفُ المؤمِنِ صلاتُهُ بِاللّیلِ وَ عِزُّ المؤمِنِ کَفُّهُ عَن اَعراضِ النّاسِ.

شرافت مؤمن در نماز شب خواندن او و عزّت و بزرگی او در عدم تَعرّض به حیثیت دیگران است.

(فروع کافی، ج ۳، ص ۴۸۸)

لزوم طلب حلالیت از کسی که آبرویش را برده ایم

امام جعفرصادق(علیه‌السلام):

مَن کانَت لِأَخیهِ عندَهُ مَظلَمةٌ فی عِرضٍ او مالٍ فَلیُحلِّلْها مِنه مِن قبلِ أَن یأتِیَ یَومٌ لَیْسَ هناکَ دینارٌ و لا دِرهَمٌ!

هر کس به گردن او مظلمه و حقی از حیثیت یا مال برادر دینی خود دارد از او حلالیّت بطلبد پیش از آنکه روزی فرا رسد که دیگر نه درهمی (برای جبران آن) وجود دارد و نه دینار!

(لئالی‌الأخبار، ج ۵، ص ۲۳۳ ـ بحار، ج ۷۵، ص ۲۴۳)

منبع: شکوفه های حکمت