گناه شناسی

پرسش: دیدگاه اسلام در مورد اشاعه فحشا چیست؟ 

پاسخ تفصیلی: از آنجا که انسان یک موجود اجتماعى است، جامعه بزرگى که در آن زندگى مى کند، از یک نظر همچون خانه او است و حریم آن، همچون حریم خانه او محسوب مى شود، پاکى جامعه، به پاکى او کمک مى کند و آلودگى آن به آلودگیش.
روى همین اصل، در اسلام با هر کارى که جوّ جامعه را مسموم، یا آلوده کند شدیداً مبارزه شده است.
اگر مى بینیم در اسلام، با غیبت، شدیداً مبارزه شده، یکى از فلسفه هایش این است که: غیبت، عیوب پنهانى را آشکار مى سازد و حرمت جامعه را جریحه دار مى کند.
اگر مى بینیم دستور عیب پوشى داده شده، یک دلیلش همین است که گناه جنبه عمومى و همگانى پیدا نکند.
اگر مى بینیم گناه آشکار اهمیتش بیش از گناه مستور و پنهان است تا آنجا که در روایتى از امام على بن موسى الرضا(علیه السلام) مى خوانیم:«الْمُذِیعُ بِالسَّیِّیَهِ مَخْذُولٌ وَ الْمُسْتَتِرُ بِالسَّیِّیَهِ مَغْفُورٌ لَهُ»؛ (آن کس که گناه را نشر دهد مخذول و مطرود است و آن کس که گناه را پنهان مى دارد مشمول آمرزش الهى است). (1)
و اگر مى بینیم در آیات قرآن، موضوع اشاعه فحشاء با لحنى بسیار شدید و فوق العاده کوبنده محکوم شده، نیز دلیلش همین است.
اصولاً، گناه همانند آتش است، هنگامى که در نقطه اى از جامعه این آتش روشن شود، باید سعى و تلاش کرد که آتش، خاموش، یا حداقل محاصره گردد، اما اگر به آتش دامن زنیم و آن را از نقطه اى به نقطه دیگر ببریم، حریق، همه جا را فرا خواهد گرفت و کسى قادر بر کنترل آن نخواهد بود.
از این گذشته، عظمت گناه در نظر عامه مردم و حفظ ظاهر جامعه، از آلودگى ها خود سد بزرگى در برابر فساد است، اشاعه فحشاء، نشر گناه و تجاهر به فسق این سد را مى شکند، گناه را کوچک مى کند، و آلودگى به آن را ساده مى نماید.
در حدیثى از پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم:«مَنْ اَذَاعَ فَاحِشَهً کَانَ کَمُبْتَدِیِهَا»؛ (کسى که کار زشتى را نشر دهد، همانند کسى است که آن را در آغاز انجام داده). (2)
در حدیث دیگرى از امام موسى بن جعفر(علیه السلام) مى خوانیم: مردى خدمتش آمده، عرض کرد: فدایت شوم از یکى از برادران دینى کارى نقل کردند که من آن را ناخوش داشتم، از خودش پرسیدم انکار کرد، در حالى که جمعى از افراد موثق این مطلب را از او نقل کرده اند، امام فرمود:«کَذِّبْ سَمْعَکَ وَ بَصَرَکَ عَنْ اَخِیْکَ وَ اِنْ شَهِدَ عِنْدَکَ خَمْسُونَ قُسامَهً وَ قالَ لَکَ قَوْلٌ فَصَدِّقْهُ وَ کَذِّبْهُمْ وَ لا تُذِیْعَنَّ عَلَیْهِ شَیْیاً تَشِیْنُهُ بِهِ وَ تَهْدِمُ بِهِ مُرُوَّتَهُ، فَتَکُونُ مِنَ الَّذِیْنَ قالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ اِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ اَنْ تَشِیعَ الْفاحِشَهُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ اَلِیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَهِ»(3)؛ (گوش و چشم خود را در مقابل برادر مسلمانت تکذیب کن، حتى اگر پنجاه نفر سوگند خورند که او کارى کرده و او بگوید: نکرده ام از او بپذیر و از آنها نپذیر، هرگز چیزى که مایه عیب و ننگ او است و شخصیتش را از میان مى برد در جامعه پخش مکن، که از آنها خواهى بود که: خداوند درباره آنها فرموده: کسانى که دوست مى دارند زشتى ها در میان مومنان پخش شود عذاب دردناکى در دنیا و آخرت دارند). (4)؛ (5)

اشکال مختلف اشاعه فحشاء
ذکر این نکته نیز لازم است که «اشاعه فحشاء» اشکال مختلفى دارد:
گاه، به این مى شود که: دروغ و تهمتى را دامن بزند و براى این و آن بازگو کند.
گاه، به این است: مراکزى که موجب فساد و نشر فحشاء است به وجود آورد.
گاه، به این است: گناهانی را که مرتکب شده برای دیگران بازگو کند و قبح گناه را بریزد.

گاه، به این است که: وسایل معصیت در اختیار مردم بگذارد و یا آنها را به گناه تشویق کند.
بالاخره گاه، به این حاصل مى شود که: پرده حیا را بدرد و مرتکب گناه در ملاء عام شود،

همه اینها مصداق «اشاعه فحشاء» است؛ چرا که مفهوم این کلمه، وسیع و گسترده مى باشد . (6)

 پی نوشت:

________________

(1). «اصول کافى»، جلد 2، باب ستر الذنوب.

(2). «اصول کافى»، باب التغییر.(جلد 2، صفحه 356، چاپ دار الکتب الاسلامیه).

(3). سوره نور، آیه19.

(4). کتاب«ثواب الاعمال»، صفحه 247، طبق نقل تفسیر«نور الثقلین»، جلد 2، صفحه 582..

(5). البته این مسأله استثناهائى دارد، از جمله موضوع شهادت در دادگاه و یا مواردى براى نهى از منکر که هیچ راهى جز پرده برداشتن از روى زشت کارى یک نفر وجود ندارد.

(6). گرد آوری از کتاب: تفسیر نمونه، آیت الله العظمی مکارم شیرازی، دارالکتب الإسلامیه، چاپ بیست و نهم، ج 14، ص 434