گناه شناسی

1.      توسد الصبر و اعتنق الفقر و ارفض الشهوات و خالف الهوی، و اعلم أنک لن تخلو من عین الله فانظر کیف تکون

صبر را بالش کن! و فقر را در آغوش گیر! و شهوات را به دور انداز! و با هوای نفس مخالفت کن! و بدان که در برابر دیده خدایی، پس بنگر که چگونه ‏ای؟

تحف العقول، ص478

2.      ثلاث من کن فیه لم یندم: ترک العجلة، و المشورة، و التوکل علی الله عند العزم

سه چیز است که هر کس آن را مراعات کند، پشمیان نگردد:

 1 - اجتناب از عجله

 2 - مشورت کردن

 3 - توکل بر خدا در هنگام تصمیم گیری.

مسند الامام الجواد، ص 247

3.      ان أنفسنا و أموالنا من مواهب الله الهنیئة، و عواریه المستودعة، یمتع بما متع منها فی سرور و غبطة، و یأخذ ما أخذ منها فی أجر و حسبة، فمن غلب جزعه علی صبره حبط أجره و نعوذ بالله من ذلک

جان و دارایی ما، از بخشش‏های گوارای خداست و عاریه سپرده اوست، تا آنجا که از آن بهره‏مند شویم مایه خوشی و شادی است، و آنچه از آن برگرفته شود اجر و ثواب است، پس هر که جزعش بر صبرش غالب شود اجرش ضایع شده و پناه به خدا از آن.

تحف العقول، ص 479

4.      من شهد أمرا فکرهه کان کمن غاب عنه، و من غاب عن أمر فرضیه کان کمن شهده

کسی که در امری حاضر باشد و آن را ناخوش دارد، چون کسی است که غائب بوده.و هر که در امری حاضر نباشد ولی بدان رضایت دهد، مانند کسی است که خود در آن بوده.

تحف العقول، ص 479

5.      ثلاث یبلغن بالعبد رضوان الله تعالی: کثرة الاستغفار، و لین الجانب، و کثرة الصدقة

سه چیز است که بنده را به رضوان خدا می‏رساند:

1 - زیادی استغفار

2 - نرمخویی

3 - صدقه بسیار دادن.

مسند الامام الجواد، ص 247

6.      إیاک و مصاحبة الشریر، فإنه کالسیف المسلول یحسن منظره و یقبح أثره

از همراهی و رفاقت با آدم شرور و بدجنس بپرهیز! زیرا که او مانند شمشیر برهنه است که ظاهرش نیکو و اثرش زشت است.

مسند الامام الجواد، ص 243

7.      تأخیر التوبة اغترار

به تأخیر انداختن توبه فریب خوردن است.

تحف العقول، ص 480

8.      طول التسویف حیرة

همواره به تأخیر انداختن انجام کارها، موجب سرگردانی است.

تحف العقول، ص 480

9.      القصد الی الله تعالی بالقلوب أبلغ من إتعاب الجوارح بالأعمال

با دل‏ها به سوی خداوند متعال آهنگ نمودن، رساتر از به زحمت انداختن اعضا با اعمال است.

مسند الامام الجواد، ص 244

10.      الإصرار علی الذنب أمن لمکر الله " و لا یأمن مکر الله الا القوم الخاسرون "

اصرار بر گناه آسودگی از مکر خداست، " و از مکر خدا آسوده نباشد جز مردم زیانکار ".

تحف العقول، ص 480

11.  لا ینقطع المزید من الله حتی ینقطع الشکر من العباد

افزونی نعمت از طرف خدا بریده نمی‏شود، مگر شکرگزاری از سوی بندگان بریده شود.

تحف العقول، ص 480

12.  إظهار الشیء قبل أن یستحکم مفسدة له

اظهار چیزی پیش از آنکه پایدار شود مایه تباهی آن است.

تحف العقول، ص 480

13.  المؤمن یحتاج الی توفیق من الله، و واعظ من نفسه، و قبول ممن ینصحه

مؤمن نیاز دارد به توفیقی از طرف خدا، و به پندگویی از طرف خودش، و به پذیرش از کسی که او را نصیحت کند.

تحف العقول، ص 480

14.  العلماء غرباء لکثرة الجهال

عالمان، به سبب زیادی جاهلان، غریب‏اند.

مسند الامام الجواد، ص 247

15.  علم رسول الله (ص ) علیا (ع ) ألف کلمة، کل کلمة تفتح ألف کلمة

پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، هزار کلمه (از علوم را) به علی علیه‏السلام آموخت، که از هر کلمه‏ای هزار کلمه منشعب می‏شد.

مسند الامام الجواد، ص 97

16.  إن رسول الله (ص ) قال لفاطمة (ع ): اذا أنا مت فلا تخمشی علی وجها، و لا ترخی علی شعرا، و لا تنادی بالویل، و لا تقیمی علی نائحة، ثم قال: هذا المعروف الذی قال الله عز و جل فی کتابه و لا یعصینک فی معروف "

رسول خدا صلوات الله علیه و آله به فاطمه سلام الله علیها فرمود: وقتی که من از دنیا رفتم به خاطر من صورت نخراش! و مو پریشان مکن! و واویلا نکن و بر من نوحه نخوان! سپس فرمود: این همان معروفی است که خداوند عز و جل در کتابش فرموده: "و تو را در معروفی نافرمانی نکنند."

مسند الامام الجواد، ص 101

17.  إن القائم منا هو المهدی الذی یجب أن ینتظر فی غیبته و یطاع فی ظهوره، و هو الثالث من ولدی

قائم ما همان مهدی است که در غیبتش باید منتظرش شوند، و در ظهورش اطاعتش کنند. او سومی از پسران من است.

مسند الامام الجواد، ص 131

18.  ملاقاة الاخوان نشرة و تلقیح للعقل، و إن کان نزرا قلیلا

ملاقات و زیارت برادران سبب گسترش و باروری عقل است، اگر چه کم و اندک باشد.

مسند الامام الجواد، ص 242

19.  من أطاع هواه أعطی عدوه مناه

کسی که فرمان هوای نفس خویش برد، آرزوی دشمنش را برآورد.

مسند الامام الجواد، ص 243

20.  الثقة بالله ثمن لکل غال و سلم الی کل عال

اعتماد به خداوند بهای هر چیز گرانبها و نردبان هر امر بلند مرتبه‏ای است.

مسند الامام الجواد، ص 244

21.  کیف یضیع من الله کافله، و کیف ینجو من الله طالبه، و من انقطع الی غیر الله و َکّله الله إلیه

چگونه ضایع می‏شود کسی که خدا عهده دار و سرپرست اوست، چگونه فرار می‏کند کسی که خدا جوینده اوست، و کسی که توجهش به غیر خدا جلب گردد، خداوند او را به همان شخص واگذار نماید.

مسند الامام الجواد، ص 243

22.  من لم یعرف الموارد أعیته المصادر

کسی که محل ورود را نشناسد، از یافتن محل خروج درمانده گردد.

مسند الامام الجواد، ص 243

23.  إتئد تصب أو تکد

اگر آرام حرکت کنید، به مقصود دست یابید یا به آن نزدیک می‏شوید.

مسند الامام الجواد، ص 243

24.  نعمة لا تشکر کسیئة لا تغفر

نعمتی که برای آن شکرگزاری نشود، مانند گناهی است که آمرزیده نگردد.

مسند الامام الجواد، ص 243

25.  من هجر المداراة قاربه المکروه

کسی که سازش و مدارا با مردم را رها کند، ناراحتی به او روی می‏آورد.

مسند الامام الجواد، ص 243

26.  من عمل علی غیر علم ما یفسد أکثر مما یصلح

کسی که بدون علم و دانش کار کند، خراب کاری‏اش بیش از اصلاحش خواهد بود.

مسند الامام الجواد، ص 244

27.  اذا نزل القضاء ضاق الفضاء

چون قضای الهی فرود آید، عرصه بر آدمی تنگ آید.

مسند الامام الجواد، ص 244

28.  الأیام تهتک لک الأمر عن الأسرار الکامنة

روزگار و گذشت زمان، پرده از رازهای نهفته برمی‏دارد.

مسند الامام الجواد، ص 245

29.  التحفظ علی قدر الخوف

به مقدار ترس احتیاط کنید.

مسند الامام الجواد، ص 245

29.  لا هَدمَ لِلدینِ مِثْلُ البدعِ وَلا اَفْسَدَ لِلرّجُلِ مِنَ الطَّمَعِ

هیچ چیزی برای دین مخرب‏تر از بدعت و برای انسان تباه کننده‏تر از طمع نیست.

(نور الابصار، ص 332)

30.  اَرْبَعُ مَنْ کُنّ فیهِ اِستَکْمَلَ ایمانَه: مَنْ اَعْطی للّه وَمَن مَنَع فِی اللّه وَاحَبّ لِلّه وَاَبْغَضَ فیه

چهار خصلت که در هر کس باشد، ایمانش کامل است؛ کسی که برای خدا ببخشد و در راه خدا منع نماید و برای خدا دوست بدارد و برای او خشمگین شود.

 (کشف الغمه، ج 2، ص 349)

31.  عَلَیْکُمْ بِطَلَبِ الْعِلْمِ، فَإنَّ طَلَبَهُ فَریضَةٌ وَالْبَحْثَ عَنْهُ نافِلَةٌ، وَ هُوَ صِلَةُ بَیْنَ الاْخْوانِ، وَ دَلیلٌ عَلَى الْمُرُوَّةِ، وَ تُحْفَةٌ فِى الْمَجالِسِ، وَ صاحِبٌ فِى السَّفَرِ، وَ أُنْسٌ فِى الْغُرْبَة

بر شما باد به تحصیل علم و معرفت، زیرا فراگیرى آن واجب و بحث پیرامون آن مستحب و سودمند است. علم ارتباط میان دوستان و برادران، نشانه مروّت و جوانمردى، تحفه مجالس و محافل، همدم و رفیق انسان در سفر و انیس و مونس او در تنهایى است.

حلیة الأبرار، جلد 4، صفحه 599.

32.  لَنْ یَسْتَکْمِلَ الْعَبْدُ حَقیقَهَ الاْیمانِ حَتّى یُؤْثِرَ دینَهُ عَلى شَهْوَتِهِ، وَ لَنْ یُهْلِکَ حَتّى یُؤْثِرَ شَهْوَتَهُ عَلى دینِهِ

بنده‏ حقیقت ایمان را در نمى‏یابد، مگر آنکه دین و احکام الهى را بر تمایلات و هواهاى نفسانى خود مقدّم دارد و کسى هلاک و بدبخت نمى‏شود، مگر آنکه هواها و خواسته‏هاى نفسانى خود را بر احکام إلهى مقدّم نماید.

بحارالأنوار: ج 75، ص 80، ح 63. 

33.  إنَّ بَیْنَ جَبَلَىْ طُوس قَبْضَهٌ قُبِضَتْ مِنَ الْجَنَّهِ، مَنْ دَخَلَها کانَ آمِناً یَوْمَ الْقِیامَهِ مِنَ النّار.

همانا بین دو سمت شهر طوس قطعه‏اى مى باشد که از بهشت گرفته شده است، هر که داخل آن شود و با معرفت زیارت کند، روز قیامت از آتش در أمان خواهد بود.

عیون اخبارالرّضا(علیه السلام) - شیخ صدوق - ج 2، ص 256، ح 6.

34.  مَنْ زارَ قَبْرَ أخیهِ الْمُؤْمِنِ فَجَلَسَ عِنْدَ قَبْرِهِ وَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَهَ وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَى الْقَبْرِ وَقَرَءَ: «إنّاأنْزَلْناهُ فى لَیْلَهِ الْقَدْرِ» سَبْعَ مَرّات، أمِنَ مِنَ الْفَزَعَ الاْکْبَرِ.

هرکس بر بالین قبر مؤمنى حضور یابد و رو به قبله بنشیند و دست خود را روى قبر بگذارد و هفت مرتبه سوره مبارکه «إنّا أنزلناه» را بخواند از شداید و سختی‏هاى صحراى محشر در أمان قرار مى‏گیرد.

اختیار معرفه الرّجال - شیخ طوسی - ص 564، ح 1066.

35.  ثَلاثُ خِصال تُجْلَبُ بِهَا المَوَدَّةُ: أَلاِْنْصافُ وَ الْمُعاشَرَةُ وَالْمُواساةُ فِى الشِّدَّةِ وَ الاِْنْطِواءُ عَلى قَلْب سَلیم.

سه چیز است که به وسیله آن دوستى حاصل گردد:انصاف، و معاشرت و همیارى در وقت سختى، و سپرى نمودن عمر با قلب پاک.

36. الْعامِلُ بِالظُّلْمِ، وَالْمُعینُ لَهُ، وَالرّاضى بِهِ شُرَکاءٌ.

انجام دهنده ظلم، کمک دهنده ظلم و کسى که راضى به ظلم باشد، هر سه شریک خواهند بود.

کشف الغمّه: ج 2، ص 348، س 18، بحار: ج 75، ص 81، ح 69.

37.  التَّواضُعُ زینَهُ الْحَسَبِ، وَالْفَصاحَهُ زینَهُ الْکَلامِ، وَ الْعَدْلُ زینَهُ الاْیمانِ، وَالسَّکینَهُ زینَهُ الْعِبادَهِ، وَالْحِفْظُ زینُهُ الرِّوایَهِ.

تواضع و فروتنى زینت بخش حسب و شرف، فصاحت زینت بخش کلام، عدالت زینت بخش ایمان و اعتقادات، وقار و ادب زینت بخش اعمال و عبادات; و دقّت در ضبط و حفظ آن، زینت بخش نقل روایت و سخن مى‏باشد.

کشف الغمّه: ج 2، ص 347، س 19، بحار: ج 75، ص 80، ح 65.

38.  التَّوْبَةُ عَلى أرْبَع دَعائِم: نَدَمٌ بِالْقَلْبِ، وَاسْتِغْفارٌ بِاللِّسانِ، وَ عَمَلٌ بِالْجَوارِحِ، وَ عَزْمٌ أنْ لایَعُودَ.

شرایط پذیرش توبه چهار چیز است: پشیمانى قلبى، استغفار با زبان، جبران کردن گناه ـ نسبت به همان گناه حقّ الله و یا حقّ النّاس ـ تصمیم جدّى بر این که دیگر مرتکب آن گناه نشود.

بحارالأنوار: ج 75، ص 81، ح 74.

39.  الْمُؤمِنُ یَحْتاجُ إلى ثَلاثِ خِصال: تَوْفیق مِنَ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ واعِظ مِنْ نَفْسِهِ، وَ قَبُول مِمَّنْ یَنْصَحُهُ.

مؤمن در هر حال نیازمند به سه خصلت است: توفیق از طرف خداوند متعال، واعظى از درون خود، قبول و پذیرش نصیحت کسى که او را نصیحت نماید.

بحارالأنوار: ج 72، ص 65، ح 3، مستدرک الوسائل: ج 8، ص 329، ح 9576.

40.  یَخْفى عَلَى النّاسِ وِلادَتُهُ، وَ یَغیبُ عَنْهُمْ شَخْصُهُ، وَ تَحْرُمُ عَلَیْهِمْ تَسْمِیَتُهُ، وَ هُوَ سَمّیُ رَسُول اللهِ (صلى الله علیه وآله وسلم) وَ کَنّیهِ.

 فرمود: زمان ولادت امام عصر (علیه السلام) بر مردم ـ زمانش ـ مخفى است، و شخصش از شناخت افراد غایب و پنهان است.

وسائل الشّیعه: ج 16، ص 242، ح 21466.