گناه شناسی

0 2

اشتراک گذاری پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

مَوْتُ الاِْنْسانِ بِالذُّنوبِ اَکْثَرُ مِنْ مَوْتِهِ بِالاَجَلِ وَ حَیاتُهُ بِالبِرِّ اَکْثَرُ مِنْ حَیاتِهِ بِالْعُمُرِ؛

مرگ انسان‌ها در نتیجه گناهان، بیشتر از مرگ آن‌ها در نتیجه فرا رسیدنِ اَجَل است و زنده ماندن انسان‌ها در نتیجه نیکی‌هایشان، بیشتر از زندگی کردنشان به خاطر باقی بودنِ عمر است. [۱]

روزی امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود:

پناه می‌برم به خداوند، از گناهانی که موجب زود رسیدن هلاکت خواهند شد. (اجل را تعجیل می‌کند، موجب مرگ زودرس و جوان‌مرگ شدن می‌شود)

 “عبدالله بن کَوّاء ” پرسید: آیا گناهانی که موجب زود رسیدن هلاکت می‌شود، وجود دارد؟

حضرت پاسخ دادند:

آری و آن گناه “قطع رحم ” و قهر کردن افراد خانواده‌ها است که موجب هلاکت زودرس می‌شود. چه بسا خانواده‌ای هستند که بااینکه از حق دورند، ولی براثر همکاری و خدمت به همدیگر، دور هم جمع می‌شوند و همین کار موجب می‌شود که خداوند به آن‌ها روزی می‌رساند؛

و چه بسا افراد پرهیزکاری که تفرقه و درگیری در میان خانواده آن‌ها، موجب می‌شود که خداوند آن‌ها را از رزق و روزی و رحمتش، محروم سازد.[۲]

لازم به ذکر است که در این ایام که یا این ویروس منحوس شایع شده است. حواسمان باشد که به بهانه صله رحم توصیه‌های بهداشتی را به خاطر انجام صله رحم کنار نگذاریم صله رحم فقط به دیدوبازدید و دست دادن و روبوسی نیست.

تلفنی و از راه دور هم می‌شود صله رحم بجا آورد.

در روایات به گناهان دیگری هم اشاره شده است که عمر را کوتاه می‌کند:  زِنا، آرزوی دورودراز، ظلم کردن به مردم و…

حضرت امیرالمؤمنین علی ‏علیه ‏السلام:

مَنْ کانَ لَهُ مالٌ فَلْیَصِلْ بِهِ الْقَرابَةَ وَلْیُحْسِنِ الضِّیافَةَ وَلْیَفُکَّ بِهِ الْعانى وَالْأسیرَ، فَإنَّ الْفَوْزَ بِهذِهِ الخِصالِ مَکارِمُ الدُّنْیا وَشَرَفُ الآخِرَةِ.

کسى که مال و ثروتى دارد، با آن به خویشاوندانش نیکى کند و خوب مهمانى کند و بوسیله آن، گرفتار و اسیرى را آزاد سازد، همانا رسیدن به این ویژگی‎ها، بزرگواری‎هاى دنیا و شرافت آخرت است.

مستدرک نهج البلاغه، ص 174.

تا توانى به جهان خدمت محتاجان کن

به دمى، یا دِرمى، یا قلمى یا قدمى

امام رضا(علیه السلام):

 لا یُجْمَعُ الْمالُ إلاّ بِخَمْسِ خِصال: بِبُخْل شَدید، وَ أمَل طَویل، وَ حِرص غالِب، وَ قَطیعَهِ الرَّحِمِ، وَ إیثارِ الدُّنْیا عَلَى الْآخِرَهِ.
ثروت، انباشته نمى گردد مگر با یکى از پنج خصلت:
بخیل بودن، آرزوى طول و دراز داشتن، حریص بر دنیا بودن، قطع صله رحم کردن، آخرت را فداى دنیا کردن.

وسائل الشّیعه: ج 21، ص 561، ح 27873.

شرح حدیث:

رسول اکرم صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله :

ثَلاثٌ مِنْ مَکارِمِ الاَْخْلاقِ فِى الدُّنْیا وَالآخِرَةِ اَنْ تَعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَکَ وَتَصِلَ مَنْ قَطَعَکَ وَ تَحْلُمَ عَمَّنْ جَهِلَ عَلَیْکَ؛

سه چیز در دنیا و آخرت از مکارم اخلاق است: از کسى که به تو ظلم کرده درگذرى، با کسى که با تو قطع رابطه کرده، رابطه برقرار کنى و با کسى که با تو سبکسرى مى‏کند بردبارى نمایى.

 نهج الفصاحه، ح ۱۲۸۸.

1. زن گرفتن کسیکه بواسطه نداشتن زن به حرام می‌افتد «واجب»[1]

2. ازدواج زن مسلمان با مرد کافر، (چه دائم و چه موقت) و فرق نمی‌کند که کافراصلی باشد یا مرتد (برگشته از دین اسلام) «حرام»[2]

3. ازدواج مرد مسلمان با زن کافرِ غیر اهل کتاب (کافر غیر اهل کتاب یعنی کفاریکه یهودی و نصرانی نیستند) چه دائم باشد و چه موقت «حرام»

4. ازدواج دائمِ مرد مسلمان، با زن کافرِ اهل کتاب از یهودی و نصرانی «حرام، به احتیاط واجب» (عقد موقت با آنان مانعی ندارد.)

5. ازدواج دائم یا موقت با زنی که در عدّه وفات، عدّه طلاق یا سایر عدّه‌هاست، (ازدواج قبلی زن چه دائم بوده باشد چه موقت) «حرام»[3]

6. ترک زن دائمی بطوری که نه مثل زن شوهردار باشد نه مثل زن بی‌شوهر «حرام»[4]

7. بیرون رفتن زن از منزل خود، بدون اجازه شوهر، حتی بسوی اهل خود و عیادت پدر خود «حرام»

(مگر در موارد واجب مثل حج و نیکی به پدر و مادر و صله رحم».[5]

8. نفقه همسر دائمی بر مرد (بشرط آنکه زن در مورادی که اطاعت شوهر واجب است، مطیع باشد.) «واجب»[6]

9. نفقه پدر و مادر و پدر و مادر آنها و هر چه بالاتر روند و نفقه فرزندان و نوه‌ها و هر چه پائین روند، چه صغیر باشند چه کبیر، چه مذکر باشند چه مؤنث، چه مسلمان باشند چه کافر، در صورتیکه فقیر باشند و احتیاج داشته باشند «واجب»[7]

10. نفقه آنچه را که انسان مالک است (مانند گاو و گوسفند و ...) حتی زنبور عسل و کرم ابریشم، از خوراک و آب و مکان استراحت و مانند آن «واجب».

11. مشغول شدن به کسب و کار برای تحصیل نفقه، برای کسی که نفقه خود یا کسانی را که واجب النفقه او هستند را ندارد «واجب»

12. همسرِ مرد، اگر آن مرد مرتد فطری شود، بر آن مرد «حرام»، و آن زن باید عده وفات نگهدارد.

(مرتد فطری کسی است که پدر و مادر موقع انعقاد نطفه او مسلمان بوده‌اند و خود نیز پس از بالغ شدن اظهار اسلام کرده و پس از آن نعوذ بالله از دین برگردد. در اینجا مرتد شدن پس از ازدواج منظور است)[8]

13. اگر مرد و زن نامحرم در محل خلوتی باشند که کسی در آنجا نباشد و دیگری هم نمی‌تواند وارد شود چنانچه بترسند که به حرام بیفتند (مانند نگاهِ حرام، سخن گفتن به نحو حرام، شنیدن صدا به نحو حرام و ...) ترک آن محل «واجب»

14. پوشیدن لباس الوان و سرمه کشیدن و کارهای دیگری که زنیت حساب می‌شود برای زنی که در عده وفات است «حرام» (عده وفات 4 ماه و ده روز است، اما برای زنی که آبستن است و بچه‌اش دیرتر از 4 ماه و ده روز به دنیا بیاید تا موقع وضع حمل است.)[9]

با وجود سفارشات فراوان از جانب بزرگان دین و وجود خیر و برکت بسیار در واجب دینی صله رحم، در دنیای امروزی این امر مهم  کم کم به خاطره ها سپرده شده و یا کم رنگ تر از همیشه به حیات خود ادامه می دهد .

اگر به میهمانی های امروز خود توجه کنید خواهید دید که دیگر خبری از آن همه شادی و نشاط ، گفتگوهای درون خانوادگی و خویشاوندی، حل کردن مشکلات جوانان ، جویا شدن از احوال بزرگ تر ها و خیلی موارد دیگر ، دیگر به چشم نمی خورد، چرا که تنها  جسم ما در میهمانی ها است و روح و فکرمان در دنیای مجازی و به ویژه در شبکه های اجتماعی است که روز به روز بر ما سلطه پیدا می کنند .
یادمان رفته است که فلسفه ی نهفته در این دید و بازی ها چیست !!! در گذشته فرزندان کوچکتر خانواده لحظه شماری می کردند تا به خانه بزرگتر ها و بستگان خود بروند، اما در دنیای کنونی برای بردن فرزندان باید به آنها التماس کرد تا به خانه عمو و دایی ، خاله ، عمه و مادر بزرگ و پدر بزرگ بیایند ، چرا ؟ چون می گویند حوصله نداریم ، اما برای وقت صرف کردن در شبکه های اجتماعی وقت فراوان دارند و یا اگر هم به مهمانی بیاند ، اولین سوالی که در برخود با بستگان می پرسند این است که پسورد وای فای شما چند است !

با کمی تامل می توانیم دریابیم که اگر فلسفه وجودی این شبکه های اجتماعی بر پایه پیشرفت جوامع بشری بنا نهاده شده است ، اما با حذف خرده فرهنگ ها و یا فرهنگ های اصیل دینی و ملی و میهنی جوامع هدف باعث کم رنگ تر شدن همین باورهایی می شوند که بزرگان دین در طول تاریخ بارها و بارها بر استمرار آن تاکید کرده اند چراکه پیشرفت واقعی تنها و تنها عمل کردن صحیح و درست به این آموزه های دینی است و نه افراط و تفریط.

فهرست مطالب: (با کلیک روی عناوین ذیل به مطلب مورد نظرتان پرش کنید)

مقدمه

1. ضعف اعتقادات مذهبی

2. آگاه نبودن به حقوق و تکالیف متقابل

3. تحصیلات و تقسیم کار تخصصى

4. تحرک اجتماعى

5. تحرک جغرافیایى

6. حاکمیت عقاید و باورهاى متعارض

7. خوف از بروز حوادث ناخوش آیند

8. کثرت گروه هاى ثانوى

9. ازدواج هاى برون فامیلى

10. تکاپوى زیاد و کثرت ارتباطات برونى

11. غلبه عقلانیت ابزارى

12. از دست دادن بسیارى از کارکردها

13. کوچک شدن فضاى مسکونى

14. پر هزینه بودن برخى از ارتباطات

15. تجارب اجتماعى

16. انحراف و کجروى

نکته پایانى

پی نوشت

گسترش و تنگی روزی انسان،‌ بدست خداوند است، امّا او این‌کار را بر اساس علم و حکمت خود انجام می‌دهد چرا که فرمود:‌ «إِنَّ رَبَّکَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّهُ کانَ بِعِبادِهِ خَبیراً بَصیرا؛[اسراء/۳۰] همانا پروردگار تو رزق را براى هر که بخواهد توسعه مى‌‏دهد و براى هر که بخواهد تنگ مى‌‏گیرد، او نسبت به بندگانش، آگاه و بیناست‏»،
با این حال، اعمال انسان‌ها هم در کم یا زیاد شدن روزیشان دخالت دارد، یعنی بعضی از کارهای انسان سبب زیاد شدن روزی او؛‌ و بعضی دیگر سبب کم شدن روزی‌اش می‌شوند.
اعمالی که سبب زیاد شدن رزق انسان می‌شوند:
کارهایی هستند که در زیاد شدن روزی انسان‌ها دخالت دارند مانند:
شکر نعمت [۱]، ایمان و تقوای دسته جمعی (ایمان و تقوای دسته جمعی افراد، سبب گشوده شدن درهای برکات خداوند به روی آنها می‌شود) که قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْض؛‏ [اعراف/۹۶] و اگر اهل شهرها و آبادیها، ایمان مى‌إ‏آوردند و تقوا پیشه مى‌‏کردند، برکت‌هایی از آسمان و زمین را بر آنها مى‌‏گشودیم‏».
در روایات، هم عوامل زیادی برای زیاد شدن روزی انسان‌ها یادآوری شده است:

‌حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام:
کَفِّروا ذُنوبَکُم وَ تَحَبَّبوا اِلى‏ رَبِّکُم بِالصَّدَقَةِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ؛  
با صدقه و صله رحم، گناهان خود را پاک کنید و خود را محبوب پروردگارتان گردانید.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 395 ، ح 9152

هر گناهی که انجام می شود ممکن است اثرات و عقوباتی در دنیا داشته باشد که جز وحی و اخبار معصومین از آنها با خبر نمی شویم.

در این باره امام صادق (علیه‏ السلام) فرمودند:

اَلذُّنوبُ الَّتی تُغَیِّیرُ النِّعَمَ الْبَغْیُ

وَ الذُّنوبُ التَّی تورِثُ النَّدَمَ الْقَتْلُ

وَ الَّتی تُنْزِلُ النِّقَمَ الظُّلْمُ وَالَّتی تَهْتِکُ السُّتورَ شُرْبُ الْخَمْرِ

وَ الَّتی تَحْبِسُ الرِّزْقَ الزِّنا

وَ الَّتی تُعَجِّلُ الْفَناءَ قَطیعَهُ الرَّحِمِ

وَالَّتی تَرُدُّ الدُّعاءَ وَ تُظْلِمُ الْهَواءَ عُقوقُ الْوالِدَیْنِ؛