گناه شناسی

امام باقر(علیه السلام) :

‌أَوَّلَ مَا یُحَاسَبُ العَبدُ عَلَیهِ الصَّلاةُ فَإِن قُبِلتَ قُبِلَ مَا سِوَاهَا وَإِن رُدَّت رُدَّ مَا سِوَاهَا؛

اول چیزی که از بنده مورد محاسبه و سؤال قرار می‌گیرد، نماز است؛ اگر مورد قبول قرار گیرد سایر اعمال نیز قبول می‌شوند و اگر رد شود غیر آن نیز پذیرفته نمی‌شود. (فلاح السائل: ص 127.)

سؤال: چگونه قبولى تمام اعمال، مشروط به قبولى یک عمل همچون نماز مى‏شود؟

پاسخ: پلیس راهى را در نظر بگیرید که از راننده‏اى گواهینامه رانندگى مطالبه مى‏کند. اگر راننده، گواهینامه‏ پزشکى، گذرنامه سیاسى، پروانه ساختمان، کارت بازرگانى و اجازه اجتهاد و یا هر مدرک دیگرى به او نشان دهد، پلیس از او نمى‏پذیرد و تنها اگر گواهینامه رانندگى داشت اجازه عبور مى‏دهد و گرنه مانع او مى‏شود. در قیامت نیز شرط رسیدن به مقصد، گواهینامه نماز است که اگر نباشد، هیچ عملى مورد قبول و نجات‎‏بخش نیست.

پرسش هاى مهم، پاسخ هاى کوتاه(تمثیلات)، ص: 19

سؤال: نقش ایمان به خدا در زندگى انسان چیست؟

پاسخ: شما اگر وارد منزلى شدید که مى‏دانید این خانه نه صاحبى دارد و نه حسابى، نه دوربینى در کار است و نه کنترلى، هیچ دلیلى براى نظم و دقّت و انضباط در کارهاى شما نیست. در خانه رها، ما هم رها هستیم وهرچه ریخت و پاش نکنیم ونفس خود را کنترل کنیم ضرر کرده‏ایم، ولى اگر بدانیم که این خانه صاحب و حسابى دارد و تمام رفتار ما زیر نظر اوست، به گونه‎‏اى دیگر زندگى خواهیم کرد. اگر ایمان بیاوریم که این هستى، صاحبى دارد به نام خداى حکیم و حسابى در کار است به نام معاد و براى تمام افکار و رفتار و گفتار ما پاداش یا کیفرى هست، ما نیز حساب کار خود را مى‏کنیم و خواسته‏‎هاى نفس سرکش خود را مهار مى‏‎کنیم. کارهایى را که صاحب خانه نمى‏‎پسندد، انجام نمى‏‎دهیم، زیرا مى‏‎دانیم به حساب تمام کارهاى خیر یا شرّ ما رسیدگى مى‏شود و خداوند در کمین ماست.

پرسش هاى مهم، پاسخ هاى کوتاه(تمثیلات)، ص: 16

واجبات آن کارهائی است که خداوند به انجامِ آنها امر فرموده است،[1] به نحوی که ترک آنها عقوبت و عذاب الهی را در پی دارد.[2] به واجبات الهی، فرائض نیز گفته می‌شود[3] و مفرد آن فریضه است.

محرّمات آن کارهائی است که خداوند ما را از انجامِ آنها نهی فرموده است،[4] و حرام عبارت است از کار ممنوع.[5] انجام محرّمات نیز مانند ترکِ واجبات موجب عقوبت الهی است.[6]

گناه به ارتکاب یا انجام فعل حرام و یا ترک یا عدم انجام واجب گفته میشود.

-----------------------------------

[1]. البتّه بعضی واجبات را عقل حکم به وجوب آن می کند. مثل شناخت خدا و معرفت نبوّت، رجوع شود به مفردات راغب، ص 512.

[2]. تعریف واجب از زبان فقهاء: «الواجبُ ما اذالم یفعله یستحقّ العقاب» واجب آن چیزی است که وقتی (مکلَّف) انجام ندهد مستحقّ عقاب و کیفر می‌گردد. مفردات راغب، ص 512.

[3]. فرض الله الاحکام علی عباده: اوجبها المنجد، ص 577.

[4]. بعضی از کارهای حرام را عقل حکم به حرمت آن می‌کند. رجوع شود به مفردات راغب، ص 114.[5]. الحرام: الممنوع منه مفردات راغب، ص 114.

[6]. فی حلالها حساب و فی حرامها عقاب، در حلال آن (یعنی دنیا) حساب است و در حرام آن عقاب، نهج البلاغه، خطبة 82 (تحقیق دکتر صبحی صالح، ص 106).

إِن تجْتَنِبُوا کبَائرَ مَا تُنهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنکُمْ سیِّئَاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکم مُّدْخَلاً کَرِیماً

اگـر از گـنـاهـان بزرگی که از آن نهی شده اید اجتناب کنید گناهان کوچک شما را می پوشانیم و در جایگاه خوبی شما را وارد می سازیم. [1]

پرسش:

آیا بخشش گناهان صغیره به واسطه ترک گناهان کبیره، تشویق به گناه نیست؟
ممکن است گفته شود که این آیه مردم را به گناهان صغیره تشویق می‌نماید و می‌گوید: با ترک گناهان کبیره، ارتکاب گناهان کوچک مانعی ندارد!.
پاسخ:

از تعبیری که در آیه ذکر شده پاسخ این ایراد روشن می‌شود زیرا قرآن میگوید: "نکفر عنکم سیئاتکم" گناهان کوچک شما را می‌پوشانیم" یعنی پرهیز از گناهان بزرگ خصوصا با فراهم بودن زمینه‌های آنها، یک نوع حالت" تقوای روحانی" در انسان ایجاد می‌کند که می‌تواند آثار گناهان کوچک را از وجود او بشوید و در حقیقت آیه فوق همانند آیه ان الحسنات یذهبن السیئات [2] " حسنات، سیئات را از بین می‌برند" می‌باشد، و در واقع اشاره به یکی از آثار واقعی اعمال نیک است و این درست به این می‌ماند که می‌گوئیم اگر انسان از مواد سمی خطرناک پرهیز کند و مزاج سالمی داشته باشد می‌تواند آثار نامطلوب بعضی از غذاهای نامناسب را بواسطه سلامت مزاج از بین ببرد.
و یا به تعبیر دیگر: بخشش گناهان صغیره یک نوع" پاداش معنوی" برای تارکان گناهان کبیره است، و این خود اثر تشویق کننده‌ای برای ترک کبائر دارد.[3]

1. نساء/31

1.هود/۱۱۴.   

2.تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج۳، ص۴۰۰.   

گناهان کبیره هر معصیتی است که به آن وعده آتش[1] و عقاب و کیفر شدید داده شده است یا شدیداً با آن برخورد شده است، یا دلیلی دلالت می‌کند که آن گناه از بعضی گناهان کبیره بزرگتر یا همانند آنهاست، یا عقل حکم می‌کند که کبیره است، یا در اذهان اهل شرع اینچنین است، یا نصّی (بیان روشنی از قرآن) داریم که بیان می‌کند که کبیره است.[2]

گناهان کبیره بسیارند، از جمله آنهاست:[3]

1. مأیوس شدن از رحمت الهی «یأس از روح الله».

2. ایمن شدن از کیفر الهی «امن از مکر الله».

3. دروغ بستن به خدا، پیامبر خدا و اوصیای پیامبر ( ائمّه ـ علیهم السّلام‌ـ).

4. قتل نفسی که خداوند آنرا حرام کرده است، مگر اینکه به حقّ باشد (مانند قصاص و اجرای حدّ).

5. نافرمانی و آزار پدر و مادر.

متاسفانه پذیرش یا ایمان به برخی از احکام اسلام برای برخی بسیار سنگین است (مثل حرمت موسیقی و شطرنج و...)، یا در میدان عمل برخی فقط به احکامی عمل می کنند که منافات با هوا و هوس آنها و علایق آنها نداشته باشد.(مثل ترک خمس و زکات و...)

اسلام عزیز در زمینه‌های گوناگون اعتقادی، عبادی، اخلاقی، فردی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و ... تکالیفی بر عهده انسان می‌نهد. مسلمانان باید به همه آنها توجه داشته باشند. فلاح و سعادت و عزّتی که اسلام برای پیروان خود تضمین کرده است، در گرو انجام تکالیف در تمامی زمینه‌هاست.

اسلام را اگر بعنوان یک سیستم ـ با توجه به تعریفی که برای سیستم‌ها می‌شود ـ در نظر بگیریم،[1] تمامی اجزای آن در ارتباطِ دقیق با هم می‌باشند. این وجودِ مرکب، با بودن تمامی اجزای خویش است که دارای اثرات مثبت و منشاء برکات است، و در صورت نبودن بعضی از اجزاء، آن ثمرات، و بهره‌های بایسته را نخواهد داشت.

علت اصلی عقب‌ماندگی مسلمین در قرون اخیر، غفلت آنان از بعضی ابعاد اسلام و برخی تکالیف اسلامی و شرعی خویش است. تنها، توجه داشتن به احکام عبادی و فردی، و غفلت از احکام اجتماعی، سیاسی و حکومتیِ اسلام ضایعات فراوانی را طی زمانی طولانی بوجود آورده است. این غفلت، حاصل تلاش استعمار در طول چندین قرن است.

مفضّل بن عمرو: به امام صادق (علیه السلام) گفتم: فدایت شوم! مرا آگاه ساز که چرا خداوند، شراب، مردار، خون و گوشت خوک را حرام ساخته است؟
فرمود: خداوند - سبحانه و تعالی - نه از سرِ علاقه اش به آنچه بر مردم حرام کرده، و نه از سرِ بی رغبتی به آنچه بر آنان حلال ساخته، این چیزها را بر بندگان خویش حرام گردانده و جز آنها را حلال دانسته است؛ بلکه او آفریدگان را آفرید و به آنچه تن آنان، بدان برپاست و به کارشان می آید، آگاهی داشت و همین چیزها را از سرِ لطف و برای مصلحت بندگان خویش، بر آنان حلال و مباح کرد و (از سویی ) از آنچه هم به ایشان زیان می رساند، آگاه بوده و آنان را از آن کار نهی فرمود و آنها را بر ایشان حرام گرداند. سپس همین محرمات را برای هر فرد، ناچار و به هنگامی که تن وی جز به آنها برپا نمی شود، مباح و حلال قرار داد و البته او را بدین نیز امر فرمود که از آن، به قدر نیاز بردارد، نه بیش از آن.

طب الصادق به نقل از کافی

سؤال:به خاطر مشکلم به دکتر مراجعه کردم و دکتر هم گفت باید یا ازدواج کنی یاخودارضائی کنی؟؟!

پاسخ: در صورتی که در اثر ترک ازدواج به گناه بیفتید ازدواج به شما واجب است .تنها راه برطرف کردن میل جنسی و رفع روابط نامشروع ازدواج است، با ازدواج هم مشکل جنسی شما برطرف می شود و هم عبادت شما با خداوند تقویت می شود و هم خیر و برکت به زندگی شما سرازیر می گردد. اینکه دکتر گفته است خود ارضایی کنید اشتباه گفته و نظر او خلاف شرع است تلاش کنید دکتر را در این زمینه ارشاد کرده و نهی از منکر نمایید. نظر مراجع عظام تقلید این است که اگر کسی به خاطر ازدواج نکردن به گناه مبتلا می شود واجب است ازدواج کند. بنابراین شما تلاش کنید مقدمات ازدواج خود را فراهم سازید و از فقر و نداری وحشت نداشته باشید زیرا خداوند وعده داده است که از فضل خودش کسانی که ازدواج کنند را بی نیاز کند

امام صادق (ع ) می فرماید : لَیْسَ فِی حَرَامٍ شِفَاء در هیچ حرامی شفا نیست. (الکافی . ج8. ص 193)

سؤال: چرا استمنا حرام است؟ در صورتی که در نزدیکی با همسر هم همین عمل انجام میشود؟
پاسخ: استمناء عوارض منفی و بسیار وخیمی دارد که برای آشنایی با مضرات آن می تواتید به مقاله استمناء و عوارض مخرب آن بر جسم و روح مراجعه نمایید( برخلاف ازدواج که فواید بی‎شماری دارد.)
اما اینکه شما آن را مشابه نزدیکی با زن می دانید اشتباه است زیرا استمناء شرعا حرام است و نزدیکی با همسر که به حکم خدا وند با عقد زناشویی محرم هم می شوند حلال و مجاز است و هرگز حرام و حلال یکسان نیستند مانند خوردن دو غذایی که یکی حلال و دیگری حرام است و هر دو غذا انسان را سیر می کنند و اثرات مادی خود را دارند ولی یکی به دلیل حلال بودن و دیگری  به دلیل حرام بودن اثرات ویژه خود را دارد اولی موجب قرب خدا و علاقمندی به معنویات و دومی موجب دوری از خدا و بی میلی به دین و معنویات می شود.

خداوند منان در مورد انحرافات جنسی یا ارضاء شهوت به غیر از ازدواج می فرمایند:

 فَمَنِ ابْتَغی وَراءَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ العادُونَ کسانى که براى اقناع غریزه جنسى خود راهی غیر از ازدواج طلب کنند, تجاوزگرند.(مؤمنون 7)