گناه شناسی

امام باقر ـ علیه السّلام:

مَنْ کانَ مطیعاً فَهُوَ وَلیٌّ، وَ مَنْ کانَ عاصیاً فَهُوَ لَنا عَدُوٌّ، وَاللهِ لا تُنالُ وِلایَتُنا اِلاّ بِالْعَمَلِ.

«دوستان ما آنانند که اهل طاعتند، و اهل معصیت دشمنان ما هستند، به خدا قسم که ولایت ما جز با عمل بدست نمی‌آید»

ثواب الاعمال و عقابها، علی محمّد دخیل، (چاپ دارالمرتضی، بیروت) ص 519، عقاب من احبّ اهل البیت و لم یعمل بعملهم.

شرح حدیث:

امیرالمؤمنین امام على علیه السلام:

فاتَّقى عَبدٌ رَبَّهُ ... فإنَّ أجَلَهُ مَستورٌ عَنهُ، و أمَلَهُ خادِعٌ لَه، و الشَّیطانَ مُوَکَّلُ بهِ، یُزَیِّنُ لَهُ المَعصیَةَ لِیَرکَبَها، و یُمَنِّیهِ التَّوبَةَ لِیُسَوِّفَها، إذا هَجَمَت مَنِیَّتُهُ علَیهِ أغفَلَ ما یَکونُ عَنها.

پس، بنده‏اى از پروردگارش ترسید... زیرا روز مرگش را نمى‏داند و آرزوهایش او را مى‏‎فریبد و شیطان موکل اوست، معصیت را برایش مى‏‎آراید، تا مرتکب آن شود و به توبه امیدوارش مى‏‎کند، تا در کار آن امروز و فردا کند، تا آن که مرگ بر او هجوم آورد، در حالى که در غفلت محض از آن به سر مى‏‎برد.

نهج البلاغة: الخطبة 64.

گفتم که به پیری رسم و توبه کنم
آنقدر جوان مرد و یکی پیر نشد

نقش والدین در تربیت فرزند و معماری شخصیت آینده او بسیار تأثیرگذار و حیاتی­‎ است. معمولا بینش و منش پدر و مادر است که تعیین­ کننده بینش و منش فرزند در آینده خواهد گشت.

اینکه می شنوید کودکی چند ساله حافظ کل قران شده، این قبل از اینکه کار فوق العاده ای از جانب کودک باشد، هنریست از جانب والدین.

امام صادق(علیه السلام):

«مَا مِنْ مَوْلُودٍ یُولَدُ إِلَّا عَلَى الْفِطْرَةِ فَأَبَوَاهُ اللَّذَانِ یُهَوِّدَانِهِ وَ یُنَصِّرَانِهِ وَ یُمَجِّسَانِهِ»

هر نوزادی براساس فطرت پاک الهی زاده می­شود، و این پدر و مادرش هستند که او را یهودی یا نصرانی یا مجوسی می­سازند.

شیخ صدوق، من‏ لایحضره ‏الفقیه، ج2، ص49.

حضرت علی (سلام الله علیه) نیز فرموده اند: ادب و تربیت نفس­های خویش را به عهده بگیرید و آن را از سلطة عادت­ها بازدارید![2]

لزوم شروع از خود

کسی که (در مقام هدایت و تربیت) خود را پیشوای دیگران قرار می­دهد، باید از تعلیم (و تربیت) خویش بیاغازد، پیش از آن­که به تعلیم (و تربیت) دیگری بپردازد.[3]

امیرالمؤمنین علیه السّلام:

مَنْ‏ نَصَبَ‏ نَفْسَهُ‏ لِلنَّاسِ‏ إِمَاماً فَعَلَیْهِ أَنْ یَبْدَأَ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیْرِهِ وَ لْیَکُنْ تَأْدِیبُهُ بِسِیرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِیبِهِ بِلِسَانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَ مُؤَدِّبِهِمْ.

 آنکس که خود را برای مردم پیشوا قرارمی‌دهد، پس بر اوست که قبل از تعلیم دیگران به تعلیم خویش اقدام کند و ادب کردن او بر کردارش، مقدّم بر ادب کردن او با زبانش باشد و کسی که خود را تربیت و ادب می‌کند، بزرگداشت و تجلیل او سزاوارتر است از کسی که دیگران را تعلیم و ادب می‌کند.

وسایل الشیعه، ج 16، ص 151.

امام باقر (علیه السلام)

إنِّى لأبغضُ الرَّجُل أن یَکُون کسلاناً عَن أمرِ دُنیَاه، و مَن کَسَل عَن أمرِ دُنیاه فَهُو عَن أمر آخِرتِه أکسلَ

من مردى را که در کار دنیایش تنبل باشد مبغوض میدارم و کسى که در کار دنیا تنبل باشد، در کار آخرتش تنبل تر است.

وسائل الشیعه، ج12، صفحه 37

امام صادق علیه السلام:

 إِنَّ نَارَکُمْ هَذِهِ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِینَ جُزْءاً مِنْ نَارِ جَهَنَّمَ وَ قَدْ أُطْفِئَتْ سَبْعِینَ مَرَّةً بِالْمَاء

این آتش شما یک جزء از هفتاد جزء آتش جهنم است؛ به حقیقت که آن آتش را هفتاد بار خاموش نموده اند با آب؛ و دوبار روشن گشته است. و اگر چنین نمی شد ( هفتاد بار خاموشش نمی کردند) هیچ بشری طاقت این آتش دنیایی را نداشت.».

بحارالانوار، ج ۸، ص ۲۸۸

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

فَإِذَا دَخَلَتْ فِیهَا زَالَتِ الشَّمْسُ فَیُسَبِّحُ کُلُّ شَیْ‏ءٍ دُونَ الْعَرْشِ بِحَمْدِ رَبِّی جَلَّ جَلَالُهُ وَ هِیَ السَّاعَةُ الَّتِی یُصَلِّی عَلَیَّ فی‌ها رَبِّی جَلَّ جَلَالُهُ فَفَرَضَ اللَّهُ عَلَیَّ وَ عَلَى أُمَّتِی فی‌ها الصَّلَاةَ وَ قَالَ‏ «أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلى‏ غَسَقِ اللَّیْلِ‏» وَ هِیَ السَّاعَةُ الَّتِی یُؤْتَى فی‌ها- بِجَهَنَّمَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَمَا مِنْ مُؤْمِنٍ یُوَافِقُ تِلْکَ السَّاعَةَ أَنْ یَکُونَ سَاجِداً أَوْ رَاکِعاً أَوْ قَائِماً إِلَّا حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ‏ عَلَى‏ النَّار.

و در هنگام زوال خورشید (ظهر) هر چه تحت عرش است (یا در میان زمین و عرش است) به تسبیح و تحمید پروردگارم جلّ جلاله زبان می‌گشاید، و این همان ساعتى است که پروردگارم جلّ جلاله صلوات و رحمت و برکات خود را بر من نازل می‌فرماید و خداوند در این موقع بر من و امّتم نماز را واجب ساخته است و فرموده: أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلى‏ غَسَقِ اللَّیْلِ‏ یعنى: نماز را بپا دار از زوال آفتاب تا سرخى اول شب. و این ساعتى است که در روز قیامت جهنّم را در صحراى محشر مى‏آورند، پس هیچ مؤمنى نیست که آن ساعت در سجده یا رکوع باشد یا بنماز ایستاده باشد مگر آنکه خداوند بدنش را بر آتش حرام سازد.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

 مَن أدخَلَ لَیلَةً واحِدَةً سِراجا فِی المَسجِدِ، غَفَرَ اللّهُ لَهُ ذُنوبَ سَبعینَ سَنَةً، وکَتَبَ لَهُ عِبادَةَ سَنَةٍ، ولَهُ عِندَاللّهِ تَعالى مَدینَةٌ، فَإِن زادَ عَلى لَیلَةٍ واحِدَةٍ فَلَهُ بِکُلِّ لَیلَةٍ یَزیدُ ثَوابَ نَبِیٍّ، فَإِذا تَمَّ عَشرُ لَیالٍ لا یَصِفُ الواصِفونَ ما لَهُ عِندَ اللّهِ مِنَ الثَّوابِ، فَإِذا تَمَّ الشَّهرُ حَرَّمَ‏ اللّهُ‏ جَسَدَهُ‏ عَلَى النّارِ. 

هر کس یک شب چراغى را به درون مسجد ببرد (آن را از تاریکى در آورد)، خداوند از گناهان هفتاد ساله او در مى‏گذرد و عبادت یک سال را برایش مى‏نویسد براى او در نزد خدا شهرى خواهد بود، و اگر بر آن یک شب بیفزاید، به ازاى هر شبِ افزوده شده، پاداش پیامبرى را خواهد داشت. پس اگر ده شب را کامل کند، توصیف کنندگان، توصیف پاداشى را که او در نزد خدا دارد، نمى‏توانند کرد، و اگر یک ماه بگذرد، خداوند کالبد او را بر آتش، حرام مى‏گردانَد.